تحليلی بر مبانی معرفت شناختی مطالعه نهضت عاشورا

نشریه : معرفت کلامی

نویسنده : پديدآورنده : محمد حسین زاده

چکیده :

در اين نوشتار، با بيان اصول يا قواعد پژوهش‌های تاريخی با صبغه معرفت‌شناختی و روش‌شناختی، به پژوهش درباره منابع نهضت عاشورا و رخدادهای آن ‌پرداختيم. اين بحث، ميان‌رشته‌ای و جايگاه اصلی آن معرفت‌شناسی دانش‌های نقلی است؛ اما مبانی معرفتی و دستاوردهای نهضت عاشورا در دانش کلام و تاريخ نيز كاربرد بسيار دارد. در اين مقاله، به بيان اصول معرفت‌شناختی در قلمرو دليل نقلی و درجه معرفتي ادله نقلی، اقسام و شرايط اعتبارشان، منشأ اعتبار آنها، به‌ويژه خبر واحد می پردازيم. با بررسی اصول معرفت‌شناختی حاکم بر دليل نقلی، منابع و مدارك نهضت عاشورا و رويدادهای آن، به اين نتيجه رهنمون می شويم که منابع و مدارك رويدادهای عاشورا، به اسناد تاريخی منحصر نيست، بلكه افزون بر اين‌گونه اسناد، می توان در عرصه‌هايی ديگر به منابعی متقن دست يافت. افزون بر آن، منابع بسياری برای اثبات رويدادهای عاشورا وجود دارد که می توان به عنوان منابع معرفتی معتبر نهضت عاشورا برای تثبيت باورهای دينی در علم كلام به آنها اعتماد و استناد كرد. حاصل اينكه، ارتباط تاريخی نهضت عاشورا با گذشته منقطع نيست و پيوندی استوار دارد. از‌ اين رو، نبايد در بسياری از حوادث عاشورا ترديد کرد. اين پيامد، نقش معرفت‌شناختی، تاريخی و کلامی ژرفی دارد.