مصاحبه با آية اللّه‏ سيد احمد مددى - صفحه 365

روايات را الآن نمى توانيم مصدرشناسى كنيم ، مثلاً پشت سر هم، اوّل از كتاب الصلاة ابن ابى عمير بياوريم ، بعد، از كتاب الصلاة حسين بن سعيد، سپس كتاب الصلاة حريز، و كتاب الصلاة حمّاد. در حاشيه هم بنويسيم كه آيا صدوق هم آورده يا نه، و از منفردات الكافى است يا نه .
ثانيا، رواياتى را كه در كتاب الصلاة هست ، امّا در الكافى نيامده ، بين پرانتز اضافه كنيد، مثلاً صدوق آورده و الكافى نياورده است. همچنين از كتاب الصلاة نوادر محمّد بن احمد ، همه روايات را بياوريد؛ چون هر چه در الكافى از محمّد بن احمد است، از نوادر است. هرچه در كتب، از محمّد بن احمد بن يحيى داريم، از نوادر الحكمه است. مى توانيم در لا به لا يا در آخر آن ، مستدركاتى را كه شيخ طوسى نقل كرده و الكافى نياورده ، جداگانه بياوريم . البته شايد بتوان بين 75 تا 80 در صد كتاب الصلاة را مصدرشناسى كرد ، بيست درصد هم نمى شود. گام بعدى اين است كه مثلاً احمد بن محمّد بن عيسى را ـ كه از جامع بزنطى نقل مى كند ـ دسته بندى كنيم؛ يعنى كتاب الكافى، به مصادر اوّليه تفكيك شود كه با اين كار، هم مشتركات كلينى با ديگران و هم منفردات كلينى و منفردات صدوق و شيخ طوسى به دست مى آيد.
كار مفيد ديگرى كه به نظر مى آيد بايد انجام شود، اين است كه عدّه اى از بزرگانى كه در باره خصوصيات الكافى، بحث هاى مفصّلى دارند (مثل الرواشح السماويّه و از همه جامع تر ، مرحوم حاجى نورى در خاتمه مستدرك)، با ويژگى هاى كتاب هايى چون: كتاب من لايحضره الفقيه، التهذيب و...، در كنار هم و به عنوان يك مجموعه، جمع شوند.

آقاى مهريزى: اين كار در چهار جلد انجام شده كه هم از قدما گرفتيم و هم از معاصران آورديم كه تقريبا دو هزار صفحه شده است . در قسمت فهارس هم ما فهارس قبل، معاصر و بعد را تا قرن پنجم آورده ايم.

مرحوم آقاى بروجردى در جامع الأحاديث، اختلاف متون بين كتب اربعه را آورده و

صفحه از 368