بازسازی اندیشه محدّثان یاریرسان باشد، توجه به عناوین ابواب است؛ چه آن گونه که برخی دانشیان اشاره کردهاند، عناوین ابواب پارهای از کتابهای حدیثی گویای نظر و رأی نویسنده در آن موضوع است و مجموع احادیثی که ذیل آن آورده میشود، با هدف اثبات مطلبی است که در عنوان باب آمده است.۱ بر همین پایه میتوان از عناوین ابواب به عنوان یکی از قراین کشف اندیشه محدّثان بهره جست و باور ایشان را به جزئیات فراتر از آن به دیده تردید نگریست. شیوه دیگری که در این راه میتواند یاریرسان باشد، گردآوری احادیث ناظر به یک موضوع از آثار و نگاشتههای عالم مورد نظر، تشکیل خانواده حدیث و اصطیاد اندیشه آن عالم بر پایه برآیندگیری از مجموعه گرد آمده است.۲ مزیت این روش، آن است که اندیشه عالم نصّگرا بر نقل یک حدیث بنیان نمیگردد، بلکه با استفاده از نقلهای مکرّر حدیث، بنیان محکمتری برای بازسازی اندیشه او ایجاد میگردد.
این پژوهش سر آن دارد که با روش پیشگفته و از رهگذر محور قرار دادن یکی از کتابهای مهمّ نصّگرایان متقدّم، بصائر الدرجات، اندیشه نگارنده آن را در باره امامت بازشناسی کرده، در پی این بازشناسی، آن را با میراثی دیگر از میراثهای نصّگرایان، الکافی کلینی، مقایسه نماید. هدف این مقایسه راستیآزمایی نتایج به دست آمده از این پژوهش است؛ چه الکافی در مقایسه با بصائر الدرجات کتابی منسجمتر است و کلینی با شفافیت بیشتر اندیشه خویش را در آن بر نموده است.
البته پیش از این در پایاننامههایی چون: «گستره علم امام در مقایسه روایات اصول الکافی و بصائر الدرجات»۳ و «بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات»۴ یا مقالاتی مانند: «صفّار و کتاب بصائر الدرجات»۵ به برخی از مسائل مطرح در این پژوهش به صورت مستقیم پرداخته شده است؛ امّا جامعیت و تلاش با هدف بازسازی نظاممند تمامی اندیشه صفّار قمی در آنها دیده نمیشود.
1.. «لزوم ارزیابی سندی احادیث الکافی»، ص ۱۲۹ - ۱۳۰. برای دیدن شیوۀ بهرهجویی عالمان از عناوین ابواب، ر.ک: «کاوشی در بارۀ تبویب الکافی»، ص۹۲ - ۱۱۶.
2.. برای آشنایی با مفهوم و راهکارهای بازیابی خانوادۀ حدیث، ر.ک: روش فهم حدیث، ص۱۵۱ - ۱۸۷.
3.. «گسترۀ علم امام در مقایسۀ روایات اصول الکافی و بصائر الدرجات».
4.. «بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات».
5.. «صفّار و کتاب بصائر الدرجات»، ص۸۱ - ۱۱۱.