باز شناختِ نظام اندیشگی نصّ‌گرایان و محدّثان متقدّم - صفحه 109

ب) علم به ظاهر و باطن قرآن

بنا بر احادیث بصائر الدرجات تمامی قرآن فرو فرستاده بر رسول خدا، یعنی ظاهر و باطن آن، تنها نزد اوصیای او _ ائمه علیهم السلام _ وجود دارد۱ و شؤون مرتبط بدان چون علم تفسیر (ظهر / تنزیل) و تأویل (بطن) قرآن به ایشان داده شده است.۲

صفّار با نقل نصوص پیامدهایی را بر این علم مترتب دانسته است. موجّه ساختن دامنه گسترده علوم اهل بیت یکی از این‌ها است؛ برای نمونه، آگاهی ائمه از آنچه در آسمان و زمین و بهشت و دوزخ است و همچنین علم به وقایع گذشته و آینده از جمله این پیامدها است؛ چه قرآن «تبیان کلّ شئ»۳ بوده، آغاز آفرینش، خبر آسمان و زمین، بهشت و دوزخ و آنچه به وقوع پیوسته (ما کان) و تا قیامت خواهد پیوست (ما هو کائن/ ما یکون) را در بر دارد.۴

جلوه دیگر این علم در تبیین جایگاه و مرتبت ائمه نقش آفرین است. توضیح، آن که ائمه با تفصیلی که گذشت، وارثان تامّ و تمام کتاب الهی به شمار می‌روند.۵ همین وجه یکی از وجوه اعلمیت ایشان نسبت به تمامی انبیا،۶ حتّی انبیای اولی العزم است؛ چه برای نمونه، خداوند در باره موسی علیه السلام چنین می‌فرماید:

۰.«وَ کَتَبْنا لَهُ فِی الْأَلْواحِ مِنْ کُلِّ شَی‏ءٍ مَوْعِظَة».۷

یا از زبان عیسی آورده است:

۰.« وَلِأُبَيِّنَ لَکُمْ بَعْضَ الَّذی تَخْتَلِفُونَ فیه‏».۸

یعنی این دو پیامبر بزرگ الهی را عالم به پاره‌هایی از کتاب دانسته است؛ حال آن که درباره صدرِ اهل بیت، حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم۹ چنین می‌آورد:

1.. همان، ص۲۱۳، ح۱ - ۲ و ۴ - ۶.

2.. همان، ص۲۱۴ - ۲۱۶، ح۱ - ۹ (از برخی روایات این باب ممکن است شبهۀ تحریف به نقیصه استنباط شود، ولی با توجه به عنوان باب، فهم صفّار از این احادیث تحریف معنوی است)؛ ص۲۲۲ - ۲۲۴، ح۱ - ۸.

3.. سوره نحل، آیه ۸۹.

4.. بصائر الدرجات، ص۱۴۷ - ۱۴۸، ح۲ - ۶..

5.. همان، ص۶۴ - ۶۷، ح۱ - ۱۵.

6.. همان، ص۶۷ - ۶۸.

7.. سوره اعراف، آیه ۱۴۵.

8.. سوره زخرف، آیه ۶۳.

9.. بصائر الدرجات، ص۲۴۷، ح۱ و ص۲۴۹ - ۲۴۸، ح۴ و۶.

صفحه از 131