واکاوی مفهوم «یونسی» و ادله انتساب عده‌ای از راویان شیعه به آن - صفحه 134

محمد بن أحمد بن مطهر (با رقم [5883])، شیخ طوسی در باره او می‌نویسد: «بغدادی، یونسی».۱

محمد بن عیسی بن عبید الیقطینی (با رقم [5758])، شیخ طوسی در شمار اصحاب امام دهم از او با تعبیر: «یونسی ضعیف علی قول القمیین» یاد می‌کند.۲ همچنین، در شمار اصحاب امام یازدهم از او با عنوان محمد بن عیسی الیقطینی (با رقم [5885]) و با تعبیر: «بغدادی، یونسی» یاد می‌کند.۳

یحیی بن [ابی]۴ عمران الهمدانی (با رقم [5484]).۵

در منابع سنی نیز در کتب تاریخ، ملل و نحل و دیگر منابع سنی به گروهی خاص در شیعه با عنوان «یونسیة» (از اصحاب یونس بن عبدالرحمان) اشاره شده است.۶

صرف نظر از دسته‌بندی‌های منابع سنی در باره فرقه‌های اسلامی و یاد کردن از گروهی با عنوان «یونسیة» در میان شیعیان که گاه در برخی موارد، چندان هم دقیق نیست و معتقداتی که به برخی از این گروه‌ها مانند طائفه «یونسیة» از شیعه نسبت داده‌اند نیز ناصحیح است،

1.. رجال الطوسی، ص۴۰۱.

2.. همان، ص۳۹۱. بر اساس توضیح محقق کتاب در پاورقی رجال الطوسی، در برخی نسخه‌های رجال شیخ طوسی فقط عبارت «یونسی ضعیف» در باره او آمده و عبارت «علی قول القمیین» ذکر نشده است (لایوجد «علی قول القمیین» فی بعض النسخ).

3.. رجال الطوسی، ص۴۰۱.

4.. گرچه شیخ طوسی از او با عنوان «یحیی بن عمران الهمدانی» یاد کرده است، اما برقی در کتاب الرجال و شیخ صدوق در مشیخۀ کتاب من لایحضره الفقیه از او با عنوان «یحیی بن أبی‌عمران الهمدانی» یاد کرده‌اند (رجال البرقی، ص۵۴؛ من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۴۵۰ - ۴۵۱). میرزای نوری در کتاب خاتمة المستدرک حذف کلمۀ «ابی» را ناشی از اشتباه نسخه‌برداران کتاب رجال شیخ طوسی دانسته است (خاتمة المستدرک، ج۵، ص۳۷۸). برای توضیح بیشتر در باره صحت نام او به صورت «یحیی بن أبی عمران الهمدانی»، ر.ک: قاموس الرجال فی شرح تنقیح المقال، ج۱۱، ص۷۴.

5.. رجال الطوسی، ص۳۶۹. بر اساس توضیح محقق کتاب رجال الطوسی، در پاورقی، در برخی از نسخه‌های کتاب، از او نیز با تعبیر «یونسی» یاد شده است («فی بعض النسخ زیادة: یونسی»). علامۀ حلی نیز در کتاب خلاصة الأقوال همین تعبیر «یونسی» را در باره او آورده است (خلاصة الأقوال فی معرفة الرجال، ص۲۹۲). شیخ صدوق در مشیخۀ کتاب من لایحضره الفقیه، از او با عنوان «تلمیذ یونس بن عبد الرحمن» یاد کرده است (من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۴۵۰ - ۴۵۱).

6.. به عنوان نمونه: الملل و النحل، ج۱، ص۱۸۸؛ الفَرق بین الفِرق، ص۲۹، ۶۰، ۷۶ - ۷۷؛ المواقف، ج۳، ص۶۷۱ - ۶۷۶؛ اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۳، ص۴۲۱ - ۴۲۲؛ الأنساب، ج۵، ص۷۱۱ - ۷۱۲؛ المواعظ و الإعتبار بذکر الخطط و الآثار (الخطط المقریزیة)، ج۴، ص۳۱۴ - ۳۱۵؛ توضیح المشتبه فی ضبط أسماء الرواة و أنسابهم و ألقابهم و کناهم، ج۹، ص۲۶۳ - ۲۶۵

صفحه از 154