واکاوی مفهوم «یونسی» و ادله انتساب عده‌ای از راویان شیعه به آن - صفحه 135

نکته قابل توجه آن است که در منابع رجالی شیعه تنها در رجال الطوسی چنین تعبیری برای عده‌ای از راویان شیعه به کار رفته است.

3. بررسی دیدگاه‌های دانشمندان در تفسیر تعبیر «یونسی»

در باره مفهوم تعبیر «یونسی» دو معنا از سوی دانشمندان برای این تعبیر بیان شده است: معنای اول، «یونسی» به معنای «تلمیذُ یونس بن عبدالرحمان» و معنای دوم، «یونسی» به معنای «مِنْ اصحاب یونس» برای بیان مدح و ذم.

3 - 1. تعبیر «یونسی» به معنای: «تلمیذُ یونس بن عبدالرحمان»

میرزای نوری در کتاب خاتمة المستدرک، در بررسی طریق شیخ صدوق در مشیخه کتاب من لایحضره الفقیه به «یحیی بن أبی عمران»، در معنای تعبیر «یونسی» - که شیخ طوسی برای «یحیی بن أبی عمران» به کار برده - می‌نویسد: «... یونسی، أی تلمیذه...».۱

شاید این نظر میرزای نوری در کتاب خاتمة المستدرک در معنای «یونسی»، به دلیل عبارت شیخ صدوق در مشیخه من لایحضره الفقیه در باره طریق خود به «یحیی بن أبی عمران» باشد که می‌نویسد:

۰.و ما کان فیه عن یحیی بن أبی عمران فقد رویته عن محمد بن علی ماجیلویه - رضی الله عنه - عن علی بن إبراهیم، عن أبیه، عن یحیی بن أبی عمران، و کان تلمیذ یونس بن عبد الرحمن.۲

اما مسئله‌ای که در این جا وجود دارد، این است که اگر تعبیر «یونسی» را به معنای: «تلمیذ یونس» بدانیم، دو اشکال به وجود می‌آید:

اشکال اول، این است که برخی از کسانی که شیخ طوسی در باره آنان تعبیر «یونسی» به کار برده، از راویان مستقیم یا شاگردان یونس بن عبدالرحمان نیستند. این مسئله را می‌توان در نمونه‌ای چون: «محمد بن احمد بن مطهر» مشاهده کرد که از راویان مستقیم یا شاگردان یونس بن عبدالرحمان نیست؛ اما همان گونه که پیش از این دیده‌ایم، شیخ طوسی در کتاب رجال خود، در باره او تعبیر «یونسی» به کار برده است.

درصد مرویات چهار راوی‌ای که در باره آنان تعبیر «یونسی» به کار رفته، از یونس بن

1.. خاتمة المستدرک، ج۵، ص۳۷۸. همان گونه که پیش از این بیان شد، عنوان این راوی در رجال الطوسی به اشتباه به صورت «یحیی بن عمران» ذکر شده است.

2.. من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۴۵۰ – ۴۵۱.

صفحه از 154