بررسی و نقد متفردات کتاب سلیم بن قیس الهلالی
مجید معارف۱
مژگان خان‌بابا۲
چکیده
کتاب سلیم از آثار حدیثی شیعه متعلق به قرن اول هجری است. احادیث این کتاب در مقایسه با سایر مصادر فریقین مشترکات فراوان و متفرداتی دارد. در مقایسه میان کمیت مشترکات با متفردات، اکثریت روایات کتاب، گزارش‌هایی است که شواهد فراوانی دارد؛ اما درصد اندکی از آنها شامل متفردات است که بیشتر در محورهای اعتقادی، تاریخی، فضایل و مطاعن است. پژوهش‌های محتوایی متفردات سلیم، بر پایه مبانی اعتقادی شیعه بیان‌گر اصالت محتوایی آنها است؛ نمونه آن، روایات وارده در موضوع معرفی ائمه اثنی عشر علیهم السلام است. اما اعتبار برخی از موضوعات همین متفردات مانند: معرفی فرقه سامره در میان فرق اسلامی، اغراق در بیان برخی فضایل علی علیه السلام و سلیم، و مطاعن خلیفتین و همسران پیامبر علیه السلام، خروج از مسیر حقیقت در بیان وقایع تاریخی، همچون بیان واقعه جمل و گفت و گوی محمد بن ابی بکر و ابوبکر در هنگام مرگ قابل اثبات نیست.
کلیدواژه‌ها: احادیث، کتاب سلیم بن قیس، متفردات سلیم، اعتبارسنجی.
1. بیان مسئله
در باره اعتبار و عدم اعتبار کتاب سلیم در حالی که از ائمه معصوم علیهم السلام نقل شده: «این کتاب الفبای شیعه و سری از اسرار آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم است»،۳ در میان متقدمان و متأخران
1.. استاد دانشگاه تهران.
2.. دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.
3.. عیون اخبار الرضا(، ج۱، ص۴۷.
