بررسی و نقد متفردات کتاب سلیم بن قیس الهلالی - صفحه 87

اسلامی است.

3-5-2-3-1. ارزیابی دسته دوم از متفردات سلیم در موضوع جنگ جمل

احادیث کتاب سلیم گاهی به گونه‌ای نقل شده که آثار غلو و خارج شدن از مسیر حقیقت در آن مشهود است. این موضوع با مقایسه روایات سلیم با دیگر گزارش‌های قابل اثبات است. یک نمونه از این نقل‌ها مربوط به تعداد سپاهیان علی علیه السلام در جنگ جمل است که دوازده هزار نفر گزارش شده و در برابر، سپاه عایشه که صد و بیست هزار نفر بیان شده است. این مطلب، گزارش سلیم در ابتدای حدیث بیست و هشتم است.

گر چه آمار دوازده هزار نفر سپاه یک جناح در مقابل صد و بیست هزار نفر سپاه مقابل و در نهایت پیروزی سپاه اندک غیر محتمل نیست، اما در مقایسه با گزارش‌های دیگر در همین موضوع و آیات قرآن کریم بیشتر به نظر می‌رسد که راوی تحت تأثیر آیات عدد مقاتلین۱ و در پی تداعی چنین معنایی بوده است.

در گزارش‌های تفصیلی مورخان از ماجرای جنگ جمل در باره تعداد افراد سپاه عایشه تقریباً می‌توان رقم واحدی را یافت. طبری،۲ بلاذری۳ و ابن اثیر۴ همگی رقم سپاه عایشه را سی هزار مرد جنگی گزارش کرده‌اند. پس تا این‌جا رقمی که سلیم در حدیث بیست و هشتم از کتابش در مورد سپاه عایشه (صد و بیست هزار نفر) گزارش می‌دهد با بقیه گزارش‌های همخوانی ندارد؛ هر چند می‌توان احتمال داد که کتب بعد از تاریخ طبری تحت تأثیر گزارش وی بوده‌اند. در باره رقم سپاه علی علیه السلام باید گفت که علی علیه السلام با تعداد اندکی رهسپار جنگ شد و در میان راه در محل‌های مختلف، اصحاب با سپاهیان خود به او می‌پیوستند.

مسعودی،۵ شیخ مفید۶ و بلاذری۷ گزارشی را از پیوستن گروه‌های مختلف در میان راه با ذکر تعداد آنها بیان می‌دارند و آماری که ارائه می‌دهند، نزدیک به قول طبری۸ و ابن اعثم۹

1.. سوره الانفال، آیه ۶۵ و ۶۶.

2.. تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۵۰۵.

3.. انساب الاشراف، ج۲، ص۲۲۲.

4.. الکامل فی التاریخ، ج۳، ص۲۰۸.

5.. مروج الذهب، ج۲، ص۳۵۹.

6.. الجمل، ص۲۴۰.

7.. انساب الاشراف، ص۲۳۵ و ۳۵۹ - ۳۶۱.

8.. تاریخ الامم و الملوک، ج۳، ص۴۷۳.

9.. الفتوح، ج۲، ص۴۶۴.

صفحه از 92