نگرشی نو به حدیث «دفن البنات من المکرمات» - صفحه 129

کاملاً مشخص است که تعبیر ایشان برگرفته از همان افکار جاهلیت است و در واقع، مقوی همان شبهه مطرح حول حدیث و ناسازگار با نگاه رحیمانه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است.

ابن عاشور، از دیگر شارحان اهل سنت، سخن پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را در واقع، بیان نوعی انتقاد از اعتقادات عصر جاهلی برشمرده است، نه توصیه‌ای از جانب ایشان. وی تبیین محتوای حدیث می‌گوید:

۰.مِن فقرات أهل الجاهلیة: دفن البنات، من المکرمات.۱

بنا بر این، از نگاه او پذیرش این کلام به همان معنای زنده به گور کردن دختران صحیح است؛ چرا که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هنگام نقل این عبارات در مقام گزارش انتقادی از فرهنگ جاهلیت است، نه این که دیدگاه خود در باره زنده به گور کردن دختران را بیان کرده باشد و یا این که این عمل را از نگاه خود برای یک پدر مکرمه بداند. بنا بر این، با این تعبیر، دیگر اشکالی در نقل این عبارت از سوی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم وجود نخواهد داشت.

آنچه گفته آمده، مطالبی بود که عالمان شیعه و سنی تا کنون در رد یا تبیین محتوای حدیث بیان داشته‌اند. در ادامه، با اقامه دو دلیل، معنای دیگری از حدیث استخراج شده است که پذیرش آن، اشکال‌های یادشده از سوی عالمان را در بر نخواهد داشت.

تحلیل لغوی متن حدیث

برای فهم دقیق محتوای حدیث، ابتدا به مفهوم لغوی مفردات و معادلی که برای ترجمه و تفسیر آن در نظر گرفته شده است، پرداخته می‌شود.

کلمه «دفن» در این حدیث معمولاً به «زنده به گور کردن» تفسیر و ترجمه می‌شود. از این رو در ذهن مخاطب، این برگردان، با فرهنگ جاهلیت در زنده به گور کردن دختران همسان می‌نماید؛ حال آن که با تحقیق در معنای دفن و آنچه در عرب عصر جاهلیت و یا عرب معاصر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم برای تعبیر از فرهنگ جاهلیت در زنده به گور کردن دختران استفاده می‌شد، مشخص می‌شود که این واژه برای گزارش از این واقعه به کار نمی‌رفته است، بلکه تعبیر «وأد البنات»، عبارتی است که برای گزارش از این فرهنگ از آن استفاده می‌شد.

«واد یئد وادا» در لغت عرب به معنای زنده به گور کردن دختران از ترس عار است:

وأد: الموؤودة: الوئید، كانت العرب إذا ولدت بنت دفنوها حین وضعت حتی تموت مخافة

1.. التحریر و التنویر، ج۱۴، ص۷۱.

صفحه از 136