نگرشی نو به حدیث «دفن البنات من المکرمات» - صفحه 132

مغفول مانده است و به اجبار، برای یکسان‌سازی قرینه با مفهوم حدیث، کلام این گونه تحلیل شود که حضرت صلی الله علیه و آله و سلم در مقام آرزو فرموده‌اند که ای کاش او را پیش‌تر زنده به گور کرده بودند که تأویلی این چنین قطعاً بی‌معنا است؛ چرا که خطایی از دختر گرامی ایشان سرنزده است که عبارت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم را شایسته چنین تأویلی قرار دهد. از این رو، با توجه به مصداق کلام _ که «میت» است _ به هیچ روی نمی‌توان به عوض گزارش از مفهوم واژه «دفن»، «زنده به گور کردن» را جایگزین کرد.

پس باید جمله پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم را تنها در مقام بیان احساس یک پدر هنگام شنیدن خبر فوت فرزند خود و شرح حالی از سختی وارد آمده به او در نظر گرفت؛ چنان که عبارت «الحمد لله...» _ که در آغاز کلام حضرت صلی الله علیه و آله و سلم آمده _ نیز نشان از شکر خداوند متعال در حال مواجهه با سختی‌ است و گرنه هیچ تناسبی میان این سه بخش در گزارش از واقعه وجود نخواهد داشت (شنیدن خبر فوت، بیان الحمدلله از سوی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و بیان دفن البنات من المکرمات).

بنا بر این، باید معادلی دیگر جست که به نظر نگارنده، توجه به معنای لغوی واژه در کاربرد عرب و جایگزینی معنای اصلی «خاکسپاری» به جای معنایی اشتباهی در ترجمه، مناسب می‌نماید؛ چرا که در عین این که گویای مفهوم دفن است، بار معنایی منفی و نیز عدم تناسب با سبب صدور نیز ندارد.

حال با توجه به آنچه از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و سیره ایشان در مبارزه با خوی و فرهنگ جاهلیت گزارش شده است و روایات متعددی که نشان از جایگاه ویژه دختر نزد ایشان دارد و شیوه رحیمانه ایشان را در تعامل با فرزندان دختر خود بیان می‌دارد و نیز دیگر روایات _ که شأن و جایگاه فرزند، اعم از دختر و پسر برای پدر را گزارش می‌دهند و به یکسان رفتار کردن با فرزندان تأکید دارند _ پس قطعاً این تفکیک دختر از پسر و تأکید بر دختر بودن، معنادار خواهد بود و جز این برداشت نخواهد شد که جمله ایشان نه تنها هیچ همسانی با فرهنگ جاهلیت ندارد، بلکه کاملاً با هدف مبارزه با آن و به منظور نهادینه کردن فرهنگ‌ کرامت دختر نزد پدر صادر شده است؛ به گونه‌ای که خاکسپاری دختر را از مکرمات و محسنات یک پدر به شمار آورده تا جایگاه و شأن او را در نگاه اسلام نمایان سازد تا جایی که حتی برای زدایش باور غلط جاهلیت در عار دانستن فرزند دختر، کاملاً عامدانه، تنها به خاکسپاری دختر اشاره می‌کند و نمی‌فرماید خاکسپاری فرزند تا شامل دختر و پسر هر دو باشد.

صفحه از 136