مدرسه حدیثی امامیه در بغداد - صفحه 155

بن ‌بزیع شاخص‌ترین فرد این خانواده، از اصحاب امام كاظم علیه السلام و امام رضا علیه السلام۱ و از محدثان نامور امامیه محسوب می‌شود.۲ عموی وی حمزة بن ‌بزیع هم در جرگه راویان امامی قرار دارد.۳

6. افول مدرسه حدیثی بغداد

مركز مهم حدیثی بغداد در آستانه غیبت صغرا رفته رفته به افول گرایید و این وضع تقریباً در نیمه اول غیبت صغرا نیز تداوم پیدا كرد. فشارهای سیاسی و فضای خفقانی كه از سوی خلفای عباسی برای امامانِ امامیه و پیروان‌شان ایجاد شده بود، در این افول نقش اصلی را بر عهده داشته است. هر چند تنگناهای سیاسی قبل از این دوران نیز وجود داشت، ولی این فضای رعب آور از زمان خلافت متوكل عباسی (خ232ق _ 247ق) دو چندان گردید و برای مدت مدیدی نیز تداوم یافت.

متوكل _ كه به شدت تحت تأثیر افكار اهل حدیث قرار داشت _ سخت با سایر جریان‌های فكری از جمله امامیه برخورد می‌كرد؛ به عنوان نمونه، او وقتی متوجه شد نصر بن ‌علی جهضمی به اسنادش از امام كاظم علیه السلام این حدیث نبوی «من أحبنی و أحب هذین (حسن و حسین) و أباهما و أمهما كان معی فی درجتی یوم القیامة» را نقل كرده است، فرمان داد به وی هزار ضربه تازیانه بزنند. البته با آگاهی از مذهب آن محدث سنی از مجازاتش منصرف گردید.۴ همچنین یعقوب بن ‌اسحاق بن ‌سكیت از اصحاب امام جواد علیه السلام و امام هادی علیه السلام تنها به جرم تشیع به دستور متوكل به شهادت رسید۵ و یا علی بن ‌جعفر از وكلای امام‌ هادی علیه السلام در حوالی بغداد مدتی را در زندان متوكل گذراند.۶ از این گزارش‌ها درمی‌یابیم كه نقل احادیث اهل بیت علیه السلام از سوی ناقلان حدیث امامیه در منطقه بغداد با مشكل مواجه بوده است.۷ پس از متوكل نیز این سیاست فشار توسط خلفای بعدی ادامه

1.. رجال الطوسی، ص۳۴۴ و ۳۶۴.

2.. رجال النجاشی، ص۳۳۰ و ۳۳۱.

3.. اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۸۲۷؛ رجال النجاشی، ص۲۷۶.

4.. تاریخ بغداد، ج۱۳، ص ۲۸۹.

5.. رجال النجاشی، ص۴۴۹.

6.. اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۸۶۵ و ۸۶۶.

7.. خطیب بغدادی می‌نویسد: متوکل گمان می‌کرد که علی بن‌ نصر راوی حدیث یاد شده پیرو مذهب امامیه است که چنین فرمانی را صادر کرد (تاریخ بغداد، ج۱۳، ص ۲۸۹).

صفحه از 159