الفاظ معرّب در قرآن و حديث - صفحه 604

بسم الله الرّحمن الرّحيم
الحمد للّه رب العالمين ، و الصلاة و السلام على سيد المرسلين و آله الطاهرين و صحبه الكاملين .
و ^۱ بعد : چون الفاظ معرّب در قرآن و حديث و كلام اكابر واقع است و شرح و ضبط آن در هيچ كتابى به استيفا و استقصا به نظر نيامد ، بنا بر آن به قدر مقدور تتبع و تفحص نموده ، در اين رساله جمع كرد ، مشتمل بر مقدمه و چند باب . و معتبر در عنوان ابواب حرف آخر كرده شد ؛ چه تعريب در آخر كلمات بسيار واقع است ^۲ چنان كه مبين مى شود . ^۳

مقدمه در تعريف ^۴

^۵ تعريب ، استعمال كردن لفظ غير عربى است در كلام عرب و جارى كردن احكام لفظ عربى بر آن از تنوين و لام تعريف و مانند آن . پس اگر مانند آن لفظ در وزن و حروف در كلام عرب آمده باشد ، بعينه نقل كنند و احكام عربيت از تنوين و لام تعريف و غير آن بر آن جارى كنند ، چون لفظ «نرد» و «بخت» و مانند آن ^۶ نادرست .
و گاهى حرفى از آن ^۷ بدل كنند به حرفى كه ^۸ در آن لغت نيامده تا دلالت كند كه از آن لغت برآمده و در لغت عرب داخل شده و اگر بر آن وزن و حروف در كلام عرب نيامده باشد ، آن را تغيير دهند . و تغيير يا به تبديل ^۹
حركت و سكون است فقط ، يا به تبديل حرف ، يا به اسقاط ، يا به زيادت ، يا به تشديد و تخفيف ، يا به تقليب حرفى

1.م : اما.

2.م : شده.

3.م : شود.

4.م :+ تعريب.

5.م : + بدان كه.

6.م : + و اين.

7.اصل : از آن.

8.اصل : ـ كه.

9.اصل : تبديل.