مكان حرفى ، يا به اجتماع ^۱ دو قسم و سه قسم ،يا زياده بر آن .

مثال تبديل حركت :

دستور كه در فارسى ^۲ به فتح دال است و در عربى به ضم ؛ ^۳ چه صيغه فَعلول به فتح فاء در لغت عرب نادر است ، ^۴ و دهليز كه در فارسى به فتح دال است و در عربى با كسر ^۵ چه صيغه فَعليل به فتح فاء در لغت عرب نادر است .

مثال تبديل سكون :

كازرون كه نام شهرى است و آن در فارسى به سكون زاء است و در عربى به فتح زاء ؛ چه اجتماع دو ساكن در لغت عرب درست نيست ^۶ .

مثال تبديل حرف :

صين معرّب چين و كرج معرّب كره ، يعنى چرك و سبزى كه بر روى نان نشيند .

مثال اسقاط :

نشا كه معرّب نشاسته است .

مثال زياده :

ديباج كه ^۷ معرّب ديبا است ^۸ .

مثال اجتماع دو قسم و زياده از آن :

لجام ^۹ كه ^۱۰ معرّب لگام است ^۱۱ و بريد كه ^۱۲ معرّب بريده دم است ^۱۳ و طيلسان كه ^۱۴