۰.ابو حمزة الثمالی عن أبی جعفر علیه السلام قال: سمعت یقول: إن حدیثنا صعب مستصعب لا یحتمله الا ثلاث: نبی مرسل، أو ملك مقرب، أو عبد مؤمن امتحن الله قلبه للایمان. ثم قال: یا أبا حمزة! الا تری انه اختار لامرنا من الملائكة المقربین و من النبیین المرسلین و من المؤمنین الممتحنین؟۱
متن تفصیلی:
۰.أمرُنا صَعبٌ مُستَصعَبٌ لا یحتَمِلُهُ إلاّ ثَلاثٌ: مَلَكٌ مُقَرَّبٌ، أو نَبِی مُرسَلٌ، أو عَبدٌ امتَحَنَ اللّهُ قَلبَهُ لِلإِیمانِ. ثُمَّ قالَ: یا أبا حَمزَةَ! أ لَستَ تَعلَمُ فِی المَلائِكَةِ مُقَرَّبینَ و غَیرَ مُقَرَّبینَ، و فِی النَّبِیینَ مُرسَلینَ و غَیرَ مُرسَلینَ، و فِی المُؤمِنینَ مُمتَحَنینَ و غَیرَ مُمتَحَنینَ؟ قُلتُ: بَلی. قالَ: ألا تَری إلی صِفَةِ أمرِنا؟ إنَّ اللّهَ اختارَ لَهُ مِنَ المَلائِكَةِ مُقَرَّبینَ، و مِنَ النَّبِیینَ مُرسَلینَ، و مِنَ المُؤمِنینَ مُمتَحَنینَ؛ ۲
حدیث ما سخت و دشوار است و جز پیامبری فرستاده شده و فرشتهای مقرب یا بندهای كه خداوند قلبش را به ایمان آزموده باشد، آن را تحمّل نمیكند.
۰.ای ابا حمزه، آیا نمیدانی كه فرشتگان، مقرب و غیر مقرّب دارند و پیامبران علیهم السلام نیز برخی (به سوی مردم) فرستاده شده و برخی فرستاده نشدهاند و مؤمنان هم، امتحان داده و امتحان نداده دارند؟ گفتم: چرا. فرمود: آیا به ویژگی امر ما نمینگری؟ خداوند برای آن، از میان فرشتگان، مقرّبان و از میان پیامبران، فرستاده شدگان و از مؤمنان، امتحان دادگان را برگزید.
روایت دیگری نیز در دست است که افزون بر اثبات اتحاد «حدیث» و «امر» و قرینه خارجی بودن، به گونهای قرینه داخلی نیز به شمار میآید. این معنا در روایت زیر آمده که تحمل حدیث اهلبیت علیهم السلام را با قیام مهدی علیه السلام گره زده است. متن آن، به نقل صفار، با سندش از امام باقر علیه السلام چنین است:
۰.حَدِیثُنَا صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ لَا یحْتَمِلُهُ إِلَّا مَلَكٌ مُقَرَّبٌ أَوْ نَبِی مُرْسَلٌ أَوْ مُؤْمِنٌ مُمْتَحَنٌ أَوْ مَدِینَةٌ حَصِینَةٌ، فَإِذَا وَقَعَ أَمْرُنَا وَ جَاءَ مَهْدِینَا كَانَ الرَّجُلُ مِنْ شِیعَتِنَا أَجْرَی مِنْ لَیثٍ وَ أَمْضَی مِنْ سِنَانٍ یطَأُ عَدُوَّنَا بِرِجْلَیهِ وَ یضْرِبُهُ بِكَفَّیهِ، وَ ذَلِكَ عِنْدَ نُزُولِ رَحْمَةِ اللَّهِ وَ فَرَجِهِ عَلَی الْعِبَادِ.۳
برای نشان دادن این قرینه داخلی، به ارتباط میان صدر حدیث و ذیل آن توجه میدهیم.
1.. بصائر الدرجات، ج۱، ص۲۵، ح۱۹.
2.. همان، ج۱، ص۲۸، ح۹.
3.. همان، ج۱، ص۲۴، ح۱۷.