واژه «وجه» هر چند در فرهنگنامه‏های فارسی به معانی متعددی چون طریقه، روش، حالت، پول، علت و جهت، عامل، صورت و چهره، عنوان، روی، امكان، صحه، صحیفه، ذلت و وجود آمده است،^۱ اما در عرب این واژه یك مفهوم ریشه‏ای دارد و آن «فرا روی هر چیز» است؛ هم‌چنان که خلیل بن احمد فراهیدی و فیروزآبادی بدان اشاره نموده‏اند.^۲

این معنا بسته به مورد استعمال، معنای ویژه خود را می‏یابد؛ یعنی همان طور كه فیروزآبادی آورده است، «وجه الدهر» به معنای آغاز و اول دنیا، «وجه النجم» به آن‏چه از ستاره برایت آشكار می‏شود، «وجه الكلام» به معنا و مقصود از سخن و «وجه القوم» به آقا و سید قوم معنا می‏شود كه تمامی معانی فوق ناشی از بسط و توسعه همان معنای اصلی «مستقبل كلّ شیء» است. ملاحظه شد كه یكی از معانی «وجه» معنا و مقصود كلام بوده و شاید بتوان گفت از آن جهت به معنا و مفهوم، «وجه» می‏گویند كه فراروی ذهن و اندیشه مخاطب در حین مواجهه با كلام، قرار می‏گیرد. به هر روی، این معنای لغوی «وجه» با معنای اصطلاحی آن مطابقت دارد.

از سوی دیگر، از قراین روایی نیز به دست می‏آید كه مراد از واژه «وجه» در این گونه احادیث، معانی و مقاصدی است كه ممكن است از آیات برداشت و استنباط شود^۳.

برخی از محققان _ که به طور تخصصی و مستقل به تبیین و تشریح واژگان نهج البلاغه پرداخته‏اند _ ذیل عبارت «یوجهه علی غیر معرفة بمعناه»^۴ می‏نویسند: «گفتار رسول خدا را توجیه و معنا می‏كند، بدون شناسایی معنا آن»^۵ كه «وجه» را به معنای «معنا»، «توجیه» و «قرائت» گرفته‏اند. از سوی دیگر، موقعیت و جایگاه واژه «وجه» یا «وجوه» در روایت و سیاق