امّا تعاریف اصطلاحی سیاق متعدّد است که میتوان آنها را در سه دسته جای داد:
2 - 1. عدم ارائه تعریف دقیق از سیاق
برخی از زبانشناسان، سیاق را از جمله اموری دانستهاند که تعریف دقیقی از آن، کاری بسیار مشکل است. به همین دلیل، سعی شده با تبیین انواع آن، به شناخت آن اقدام کنند۱ و برخی نیز علت این کار را توضیح واضحات میدانند که منجر به مبهمتر شدن یک تعریف میشود.۲
2 - 2. سیاق، یک قرینه لفظی و لغوی (سیاق متن) است
این تعریف، سیاق را تنها به جنبه لفظی محدود کرده و «قرینههای حالی و مقامی» برای فهم معنا نقش اساسی دارند، از تعریف خارج ساختهاند.۳ سیاق لغوی، در اینجا شامل موارد ذیل است:
سیاق آوایی، سیاق معجمی، سیاق «موسیقی کلام» _ که نشانههای آن در «آهنگ»، «تکیه»ی کلام و «وقف» وجود دارد _ و سیاق نحوی۴ و همچنان که آن را چنین تعریف کردهاند:
۰.سیاق لغوی، توالی و تتابع عواملی است که ترکیب و ساختار جمله، به وسیله آنها محقّق میشود و از این جهت «سیاق متن» خوانده میشود.۵
این سیاق همچنین رابط میان کلمه و کلام دانسته شده است۶ و نیز با توجّه به عملکردش، به طور کلی به دو سیاق عمده تقسیم شده است:
الف) «سیاق کلمه»: حوزهای که تنها به کلمه پرداخته میشود؛ خواه آن کلمه، درون جمله و خواه خارج از آن باشد. در این سیاق، کلمه از سه جنبه متفاوت بررسی میشود: جنبه آوایی، صرفی و معجمی.
ب) «سیاق جمله»: حوزهای که به ساختار جمله و ترکیببندی آن توجّه میکند که در
1.. «اصول النظریة السیاقیة الحدیثة»، ص۱.
2.. «السیاق القرآنی و أثره فی التفسیر»، ص۷۲.
3.. نظریة سیاق القرآنی، ص۱۵؛ الاتقان فی علوم القرآن، ج۲، ص۱۳۹؛ «نقش سیاق در تفسیر»، ص۳۲۳؛ معجم لغة الفقهاء، ص۲۵۳؛ «سیاق»، ص۱؛ تفسیر المنار، ج۱، ص۲۲؛ «اصول النظریة السیاقیة الحدیثه»، ص۶.
4.. نقش مقامات (شرایط) در تکوین سیاق، ص۹۸؛ التمهید فی علوم القرآن، ج۵، ص۱۸۸؛ روش تفسیر قرآن، ص۹۲.
5.. قرینة السیاق، ص۳۷۵.
6.. اللغة العربیة، ص۳۱۵.