معناشناسی، مختصات و مصادیق «حجب و سرادقات» در حدیث شیعه - صفحه 118

به کار رفته است و هم به معنایی اصطلاحی و فراتر از مفهوم لغوی.

در مفهوم اصطلاحی، در میان روایات، دو نوع کاربرد از این واژه به چشم می‌خورد:

1. به هر نوع حرز و یا دعای محافظ از آفت و... اطلاق شده که باز هم به همان مفهوم لغوی باز می‌گردد؛

2. به معنای هر آنچه میان بنده و خداوند متعال مانع شود، به کار رفته است. در این پژوهش مراد از حجاب، مفهوم دوم از معنای اصطلاحی است؛ یعنی به معنای «هر آن‌چه میان بنده و خداوند متعال مانع شود». ویژگی‌ها و مختصات این گونه معنایی در ادامه خواهد آمد.

سرادقات

واژه سرادق/ سرادقات در روایات در موارد متعدد به کار رفته است؛ از جمله در گزاره‌های روایی با عباراتی همچون: محل حضور ملائک سجده کننده و رکوع کننده و ایستاده در حال تسبیح و تقدیس،۱ محل حضور انوار ائمه اطهار علیهم السّلام هزار سال قبل از خلقت حضرت آدم علیه السلام،۲ محل کتابت اراده الهی در سرادقات عرش،۳ یا داشتن تنوعی از نور و عظمت و...۴ از این سرادقات یاد شده است. بنا بر این، در اصطلاح روایات سرادق (/ سرادقات) خلقی است مجرد که دربرگیرنده و احاطه کننده ملائک، حجب و... است. به بیان دیگر، نوعی مخلوقِ دارای ویژگی احاطه‌گری است. از این رو، آن‌چه می‌توان به عنوان تعریف مستخرج از روایات در باره سرادقات گفت، این است که مرتبه‌ای از خلقت و از مجردات است که محیط بر بخشی دیگر از مجردات است؛ یعنی بر خلاف حجب، سرادقات در روایات بر ماده اطلاق نمی‌شود.

ویژگی‌ها و مختصات معنایی حجب و سرادقات در روایات

مشخصه‌های روایی حجب

ویژگی‌ها و مشخصه‌های معنایی حجاب‌ها که از روایات به دست می‌آید به شرح زیر‌است:

1.. عوالی اللئالی، ج۴، ص۱۰۷.

2.. فضائل الشیعه، ص۷.

3.. حلیة الأبرار، ج۱، ص۱۴.

4.. المصباح، ص۱۱۶.

صفحه از 131