بررسی روایات «احرف سبعه» در میراث روایی إمامیه - صفحه 121

دانسته و در ذیل آن می‏نویسد:

الخبر ضعیف و مخالف للأخبار الكثیرة، كما ستأتی، و حملوه علی القراءات السبعة، و لا یخفی بعده لحدوثها بعده صلی الله علیه و آله ، و لا ریب فی أنه یجوز لنا الآن أن نقرأ موافقاً لقراءاتهم المشهورة، كما دلت علیه الأخبار المستفیضة إلی أن یظهر القائم علیه السلام ، و یظهر لنا القرآن علی حرف واحد و قراءة واحدة، رزقنا الله تعالی إدراك ذلك الزمان.۱

با توضیحی که در ذیل دیدگاه شیخ حر عاملی بیان شد، دیدگاه وی با دیدگاه علامه مجلسی منافاتی ندارد و این دو دیدگاه در واقع، همان دیدگاه شیخ طوسی است که در تفسیر التبیان چنین تصریح کرده است:

و اعلموا ان العرف من مذهب أصحابنا و الشائع من اخبارهم و روایاتهم ان القرآن نزل بحرف واحد، علی نبی واحد، غیر انهم اجمعوا علی جواز القراءة بما یتداوله القراء و أن الإنسان مخیر بای قراءة شاء قرأ، و كرهوا تجوید قراءة بعینها، بل أجازوا القراءة بالمجاز الذی یجوز بین القراء، و لم یبلغوا بذلك حد التحریم و الحظر.۲

4. روایت تفسیر قرآن بر سبعة أحرف

روایت تفسیر قرآن بر سبعة أحرف روایتی است که صفار (م290ق) در بصائرالدرجات به اسناد خویش از زراره از امام باقر علیه السلام روایت کرده که حضرت فرمود:

تَفْسِیرُ الْقُرْآنِ عَلَی سَبْعَةِ أَحرُف مِنْهُ مَا كَانَ وَ مِنْهُ مَا لَمْ یَكُنْ بَعْدُ ذلکَ تَعْرِفُهُ الْأَئِمَّةُ علیهم السلام .۳

4-1. بررسی سندی

سند این روایت بر اساس نسخه چاپی کنونی از بصائر الدرجات عبارت است از:

الفضل، عن موسی بن القاسم، عن أبان، عن ابن‏‏ أبی ‌عمیر أو غیره، عن جمیل بن دراج، عن زرارة، عن أبی‌جعفر علیه السلام .

اما در آثار بعدی این روایت از بصائر الدرجات، بدون «عن أبان» نقل شده است.۴ به نظر می‏رسد که «أبان» سهواً در نسخه کنونی به سند اضافه شده است. مؤید این مطلب،

1.۱ بحار الأنوار،‏ ج۸۲،‏ ص۶۵- ۶۶.

2.۱ التبیان فی تفسیر القرآن،‏ ج‏۱،‏ ص۷‏. ‏

3.. بصائر الدرجات،‏ ص۱۹۶.

4.. الفوائد المدنیة و الشواهد المکیة،‏ ص۲۲۱؛ وسائل‏ الشیعة،‏ ج۲۷،‏ ص۱۹۷؛ البرهان فی تفسیر القرآن،‏ ج‏۱،‏ ص۳۴- ۳۵؛ بحار الأنوار،‏ ج۸۹،‏ ص۹۸.

صفحه از 130