نقد مقاله«مقایسه نگرش شیعه به داستان قربانی ابراهیم علیه السلام با یهودیت، مسیحیت، و احادیث اهل سنّت» از منظر فایرستون - صفحه 134

جنبه‌های تفسیر فراتاریخی شیعه از داستان قربانی ابراهیم در مقایسه با نگرش یهودیت، مسیحیت، و احادیث اهل سنّت»۱ را در مجله آکادمی دینی آمریکا به چاپ ‌رساند و در آن، با بهره‌گیری از منابع دست اول شیعه و اهل سنت، طی 23 صفحه، با نظر به اختلاف آرا در باب ذبیح الله، به سیر تاریخی این مطلب، خصوصاً از زمان ظهور اسلام پرداخته، و نظر علمای شیعه و اهل سنّت را در این باره بیان نموده است.

فایرستون در این مقاله _ که با متنی ثقیل نگاشته شده است _ ابتدا در یک مقدمه نسبتاً طولانی (حدود سه صفحه)، پس از بیان اهمیت موضوع، تبیین موضوع و محدوده بحث، و ذکر مبانی خود، بیان می‌کند که هدف از این مقاله تعیین هویت قربانی و یا پرداختن به سایر جزئیات این داستان نیست، بلکه مقایسه‌ای تطبیقی بین برخی روش‌های کلاسیک موجود در دیدگاه‌های خاص مذهبی است، که معادله مابین «برتری، شایستگی و ارزش» را در باره قربانی حضرت ابراهیم علیه السلام پیش می‌برد. این معادله در پی بیان آن است که اعمال ناشی از برتری شخصیتی، شایستگی‌ای را نزد خدا ایجاد می‌کند که اگر چه ممکن است به خاطر ریاضت تحقق یافته باشد، لکن اثبات برتری لزوماً مستلزم ریاضت نیست؛ و این برتری به طور ذاتی به نسل‌های بعد منتقل می‌گردد. لذا این پیروان با ارزش و اعتباری منحصر به فرد، مورد اعتماد واقع می‌شوند. وی بر این اعتقاد است که دیدگاه مشترک موجود، منجر به پدید آمدن این معادله شده است

سپس وی، تحت عنوان «تعیین هویت قربانی منتخب»، به هویت ذبیح در یهودیت، مسیحیت و اسلام، از آغاز تا کنون می‌پردازد، و قایل می‌شود که یهودیان _ که خود را ورثه اسحاق علیه السلام می‌دانند _ و مسیحیان _ که ورثه معنوی اسحاق علیه السلام هستند _ بر اساس نص صریح عهد عتیق،۲ حضرت اسحاق علیه السلام را فرزند منتخب برای قربانی شدن می‌دانند. نویسنده در ادامه، دو دیدگاه را در میان اهل سنّت نقل می‌کند، و آنها را «مکتب منطبق با کتاب مقدّس» _ که در آن اسحاق علیه السلام ذبیح و محل این رویداد سوریه فرض شده است _ و «مکتب اعراب» _ که در آن اسماعیل علیه السلام به عنوان قربانی فرض شده و این داستان در حومه مکّه روی داده است _ می‌نامد؛ لکن «مکتب منطبق با کتاب مقدس» را با توجه به این که ابن کثیر روایات نقل شده از صحابه در این باب را در زمره اسرائیلیات

1..‏ Reuven Firestone, Merit, Mimesis, and Martyrdom: Aspects of Shicite Meta- historical Exegesis on Abraham's Sacrifice in Light of Jewish, Christian, and Sunni Muslim Tradition, Journal of the American Academy of Religion, vol ۶۶, No ۱, ۱۹۹۸, pp ۹۳- ۱۱۶. ‏

2..‏ سِفر پیدایش،‏ باب۲۲، آیه ۲. ‏

صفحه از 169