یکی از دو کتاب رجالیاش با این عنوان یاد کرده است.۱
تقریباً تمام کسانی را که نجاشی ناقل از ضعفا میداند، با عباراتی ویژه، توسط خود وی توثیق شدهاند. تنها محمد بن حسان رازی را با عبارت «یعرف و ینکر بین بین» توصیف کرده است.۲ با دقت در الفاظ هم معنا با یروی عن الضعفاء به نظر میرسد که نجاشی نیز توثیق کامل یک راوی را هنگامی میداند که در نقل روایت و گزینش استاد توانمند باشد؛ چه این که او در تمام توثیقات این نه نفر قراینی آورده که وثاقت راوی را تنها در نقل مطلب میرساند؛ گو این که او وثاقت مطلق را در توصیف راویان وقتی میداند که راوی نه تنها از حیث نقل روایت ثقه باشد، بلکه در گزینش استاد نیز دستکم از ضعفا یا نقل نکند و یا نقل اندک داشته باشد.
ابن غضایری، بر خلاف نجاشی، نه تنها هیچکدام از ناقلان روایت از ضعفا را توثیق نکرده، بلکه با الفاظ دیگری نیز بر تضعیفات ایشان افزوده است. البته بیشتر این افراد را دیگر رجالیان کهن نیز تضعیف کردهاند. برخی از افرادی که ابن غضایری با عبارت یروی عن الضعفا تضعیف کرده است، نجاشی و شیخ طوسی آنان را توثیق کردهاند. اسماعیل بن مهران سکونی،۳ ادریس بن زیاد کفرثوثایی۴ و ابراهیم بن سلیمان بن عبدالله۵ افرادی هستند که در نظر ابن غضایری از ضعفا نقل کردهاند؛ چه بسا با توجه به همین ضعف، نجاشی و طوسی به بررسی روایات ایشان پرداخته و آنان را در نقل حدیث ثقه دانستهاند.۶
2 - 1. روایت از مجاهیل
دومین معیار از معیارهای جرح قدما در بررسیهای اسنادی راویان، نقل از اساتید ناشناخته است. از عبارتهایی که ابن غضایری در معرفی افراد ناقل از مجاهیل آورده، به دست میآید که گویی نقل از مجاهیل در آن دوران بدتر از نقل روایات مرسل بوده است.
تقریباً تمام کسانی که به این صفت شناخته شدهاند، به حدیثسازی نیز متهم هستند. گویی تلازمی بین نقل از مجاهیل و وضع حدیث وجود داشته است. این اصطلاح
1.. فهرست الطوسی، ص۵۳، ش۶۵.
2.. رجال النجاشی، ص۳۳۸، ش۹۰۳.
3.. همان، ص۲۶، ش۴۹؛ فهرست الطوسی، ص۲۷، ش۳۲.
4.. رجال النجاشی، ص۱۰۳، ش۲۵۶.
5.. همان، ص۱۸، ش۲۰.
6.. همان؛ فهرست الطوسی، ص۱۵، ش۸.