از خداانگاری امامان علیهم السلام تا خداباوری نظام‌مند؛ بررسی سندی و محتوايی حديث رضوی «الناس عبيد لنا فی الطاعة ...» - صفحه 60

مفید با عناوینی چون شریف صالح و شریف زاهد۱ از وی یاد کرده و شیخ طوسی نیز او را ادیبی فاضل، فقیهی عارف، زاهدی دارای ورع و محاسن فراوان دانسته است۲ ‏که این تعابیر می‌تواند اطمینانی را نسبت به احادیث نقل شده از وی ایجاد نماید.

2-1-2-2. محمد بن عبدالله بن جعفر حمیری

از وی با القابی چون «ثقه» و «وجه» یاد نموده‌اند.۳

2-1-2-3. عبدالله بن جعفر حمیری

وی نیز از اصحاب امام رضا،۴ امام‌ هادی۵ و امام حسن عسکری علیهم السلام ۶ بوده و از وی با القابی چون «شیخ القمیین و وجههم»۷ و «ثقة»۸ یاد نموده‌اند.

2-1-3. کیفیت سندهای حدیث

در مجموع، با وجود راویان معتبر در هر دو سند و هم‌چنین نقل حدیث توسط عالمان حدیث شناس و متبحری چون شیخ کلینی، شیخ مفید و شیخ طوسی، عدم تصریح رجال‌شناسان به وثاقت یا عدم وثاقت «محمد بن زید طبری»، تنها ضعف سندی آن خواهد بود.

2-2. بررسی محتوایی حدیث

با توجه به این نکته که ضعف سند بیان‌گر قطعیت عدم صدور روایت توسط معصوم نیست، شایسته است تا متن روایت تحلیل شود؛ چون این احتمال وجود دارد که قراینی چون «موافقت با کتاب و سنت»، «برخورداری از مضمونی مستفیض» و «نقل در کتب معتبر طبقه اول راویان» همراه روایت وجود داشته که موجبات اعتماد گذشتگان به صدور آن توسط معصوم را فراهم نموده است.۹ در ادامه، به بررسی اهداف سلبی و ایجابی

1.. امالی للمفید، ص۸.

2.. فهرست الطوسی، ص۱۳۵.

3.. رجال النجاشی، ص۳۵۵؛ رجال ابن داود، ص۳۱۸؛ خلاصة الاقوال، ص۱۵۷؛ معجم ‏رجال‏الحدیث، ج۱۶، ص۲۳۳.

4.. رجال الطوسی، ص۳۷۰.

5.. همان، ص۳۸۹.

6.. همان، ص۴۰۰؛ طبقات‏ الرجال، ص۶۰.

7.. رجال النجاشی، ص۲۱۹.

8.. رجال الطوسی، ص۲۹۴.

9.. دراسات فی الحدیث و المحدثین، ص۳۱۰- ۳۱۱.

صفحه از 79