بررسي نظر مفسّران
امين الاسلام طبرسي، ابتدا گفته حسن بصري را مي آورد كه مقصود از «اوتوا العلم» در اين آيه، پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و مؤمناني هستند كه قرآن را حفظ كرده و در آن تفكّر مي كنند و معاني آن در جان‌هايشان نقش مي بندد. طبرسي سپس به نحو «قيل» كه شايد حاكي از ضعف آن باشد گفته است: «از امام باقر و امام صادق عليهما السلام روايت شده كه مراد از آيه، امامان از اهل بيت محمّد صلي الله عليه و آله هستند». طبرسي در ادامه، قول ضحّاك را آورده كه مراد را دانايان اهل كتاب (يهود و نصاري) دانسته و در پايان نيز قول قتاده را آورده كه همان مؤمنان را مصداق آيه خوانده است ( ترجمه مجمع البيان، ج 19، ص 74).
به نظر مي رسد، طبرسي در اين جا همين قول قتاده را پذيرفته است و اعتناي چنداني به روايات در اين باره نداشته است. شگفت اين جاست كه كتاب كليني، يعني الكافي، قرن‌ها پيش از طبرسي نوشته شده و باب خاص و معنوني در اين باره دارد. و از اين رو، تعبير «قيل» از سوي طبرسي، نادرست به نظر مي آيد، مگر آن كه طبرسي به روايات الكافي در اين باره توجّه نداشته است. قرن‌ها بعد، تفاسير روايي ما اين روايات صريح را در يك جا، از الكافي و نيز بصائر الدرجات آورده اند كه ابتدا متن هر پنج روايت الكافي و سپس روايت هاي بصائر الدرجات را مي آوريم و سپس اقوال مفسّران جديد را نقل مي كنيم.
۱. أَحْمَدُ بْنُ مِهْرَانَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ، عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسي، عَنِ الْـحسَيْنِ بْنِ الْـمُخْتَارِ، عَنْ أَبِي بَصِيرٍ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عليه السلام يَقُولُ فِي هذِهِ الاْيَةِ: «بَلْ هُوَ ءَايَـتٌ بَيِّنَـتٌ فِي صُدُورِ الَّذِينَ أُوتُواْ الْعِلْـمَ» (سوره عنکبوت، آيه ۴۹)، فَأَوْمَأَ بِيَدِهِ إِلي صَدْرِهِ ( الوافي، ج ۳، ص ۵۳۳، ح ۱۰۵۹؛ الوسائل، ج ۲۷، ص ۱۷۹، ح ۳۳۵۴۰).۲. عَنْهُ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ، عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ، عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ الْعَبْدِيِّ، عَنْ أَبِي عَبْدِ الله عليه السلام فِي قَوْلِ الله ـ عَزَّ وَ جَلَّ ـ «بَلْ هُوَ ءَايَـتٌ بَيِّنَـتٌ فِي صُدُورِ الَّذِينَ أُوتُواْ الْعِلْـمَ»، قَالَ: «هُمُ الْأَئِمَّةُ عليهم السلام» (بصائر الدرجات، ص ۲۰۵، ح ۷، بسند آخر؛ تفسير القمّي، ج ۲، ص ۱۵۰ من دون الإسناد إلي المعصوم عليه السلام ؛ الوافي، ج ۳، ص ۵۳۳، ح ۱۰۶۰).۳. وَ عَنْهُ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ، عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسي، عَنْ سَمَاعَةَ، عَنْ أَبِي بَصِيرٍ، قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عليه السلام فِي هذِهِ الاْيَةِ: «بَلْ هُوَ ءَايَـتٌ بَيِّنَـتٌ فِي صُدُورِ الَّذِينَ أُوتُواْ الْعِلْـمَ»، ثُمَّ قَالَ: أَمَا وَ الله، يَا أَبَا مُحَمَّدٍ، مَا قَالَ: بَيْنَ دَفَّتَيِ الْـمُصْحَفِ». قُلْتُ: مَنْ هُمْ جُعِلْتُ فِدَاكَ؟ قَالَ: «مَنْ عَسي أَنْ يَكُونُوا غَيْرَنَا؟ (بصائر الدرجات، ص ۲۰۵، ح ۳ (بسنده عن عثمان بن عيسي، عن ابن أبي حمزة، عن أبي بصير، عن أبي جعفر عليه السلام؛ الوافي، ج ۳، ص ۵۳۴، ح ۱۰۶۳؛ الوسائل، ج ۲۷، ص ۱۸۰، ح ۳۳۵۴۲).
