سبک‏شناسي كتاب مختصر تاريخ دمشق - صفحه 80

از سوي ديگر ذهبي، تقي الدين سبكي، و قطب الدين (فرزند مؤلّف) از كساني هستند كه افتخار شاگردي ابن منظور را داشته اند.

تأليف ها

فرزندش قطب الدين گويد: «از پدرم پانصد دفتر نگاشته شده به خط خودش باقي مانده است و گفته شده كتاب هايي را نيز تلخيص كرده و يا تعليق زده كه شمار آن‌ها بالغ بر پانصد دفتر است». اين گفتار فرزند در حق پدر، بيشتر بوي مبالغه در تعريف مي دهد تا بيان يک حقيقت. (الدرر الكامنة، ج 5، ص 32)
امّا آن چه تا كنون به چاپ رسيده و يا نسخه خطي آن موجود است، شانزده اثر علمي است كه بعضي از آن‌ها مانند لسان العرب بيش از ده جلد است.
«مايه عمدّ شهرت ابن منظور، لغت‌نامه بزرگ لسان العرب است. اين كتاب به دليل تفصيل و كثرت مواد لغات و فراواني شواهد و توجيهات زباني، در ميان قاموس هاي زبان عربي بي‌همتاست. ابن منظور اين اثر را بر مبناي تهذيب اللغة ابو منصور ازهري (م 370 ق)، المحكّم و المحيط ابن سيده (م 458 ق)، الصحاح جوهري (م 393 ق)، حواشي ابنُ بَري (م 582 ق) بر الصحاح ( التنبيه والايضاح عما وقع من الوهم في کتاب الصحاح)، و النهاية في غريب الحديث و الاثر ابن اثير (م 606 ق) تأليف كرده است» (دائرة المعارف بزرگ اسلامي، ج 4، ص 704).
اديبِ برجسته آل مكرّم، گاه گاه شعر نيز مي سرود. ابن حجر، هشت بيت و ابن شاكر، يازده بيت ( الدرر الكامنة، ج 5، ص 32 و 33) از اشعار او را آورده اند ( فوات الوفيات، ج 4، ص 39 و 40).
سه بيت از اشعار او به روايت ابن حجر چنين است:

الناسُ قد أثموا فينا بظنّهمو صدقوا بالذي أدري و تدرينا
ماذا يضرُّك في تصديق قولهمبأن نحقق ما فينا يظنونا
حَملي و حملك ذنباً واحداً ثقةًبالعفو أجملُ من إثم الوري فينا

3. سبک هاي نگارشي ابن منظور

شيوه علمي نويسنده در بيشتر آثارش، در دو سبک قابل بررسي است:

الف. خلاصه‌نويسي

در قرن هفتم و هشتم، بسياري از دانش‌مندان اهل سنّت به تلخيص آثار پيشينيان خود روي آوردند. شايد بتوان گفت كه ابن منظور از پيشتازان اين فن در ميان سنّيان است. او بسياري از كتاب هاي ادبي و تاريخي مفصّل را تلخيص نمود.

صفحه از 90