سبک‏شناسي كتاب مختصر تاريخ دمشق - صفحه 81

صَفدي، از ترجمه‌نگاران قرن هشتم، در باره شيوه علمي ابن منظور مي نويسد: «لا أعرف في الأرب و غيره كتاباً مطوّلاً إلاّ و قد اختصره» ( الدرر الكامنة، ج 5، ص 31).
در اين جا عناوين بعضي از كتاب هاي تلخيص شده او را مي آوريم:
1. اختصار كتاب الحيوان، للجاحظ (م 255 ق).
2. مختار الأغاني في الاخبار و التهاني.
3. مختصر تاريخ مدينة دمشق، لابن عساكر (م 571 ق).
4. مختصر [ذيل] تاريخ بغداد للسمعاني (م 562 ق).
5. مختصر زهر الآداب و ثمرة الألباب، لأبي إسحاق الحصري القيرواني (م 453 ق).
6. مختصر صفة الصفوة، لأبي الفرج ابن الجوزي (م 597 ق).
7. مختصر العقد الفريد، لابن عبد ربّه (م 327 ق).
8. مختصر مفردات، لابن البيطار (م 646 ق) (موضوع اين کتاب، علم پزشکي است).
9. مختصر نشوار المحاضرة و أخبار المذاكرة (جامع التواريخ)، لابن علي التنوخي (م 384 ق).
10. المنتخب و المختار في النوادر و الاشعار.
11. سرور النفس بمدارك الحواس الخمس، گزيده اي از فصل الخطاب احمد بن يوسف تيفاشي (مختصر تاريخ دمشق، ج 1، ص 15).

ب. جامع نگاري و دسته بندي

ابن منظور، دو كار فروگذار شده پيشينيان را سامان داد. نخست كوتاه نگاري (تلخيص) بعضي از آثاري كه مفصّل بودن آن، خواننده را خسته و تلخيص آن ضرري به منظور و مقصود نويسده نمي زد. و دوم، گردآوري و سامان‌دهي بعضي از آثار پيشينيان در يک مجموعه بزرگ است.
او كه خود لغوي و اديب است بر اين باور بود كه اگر واژه‌پژوهان مجموعه نظريات را در باره يک واژه، يک جا ببينند، بهتر مي توانند، معناي آن واژه را درک كنند. از اين رو، كتاب لسان العرب را به (ر.ک: مقدّمه لسان العرب) عنوان دايرة المعارفي بزرگ در لغت با سبک جامع‌‌نگاري و تبويب الفبايي تدوين كرد.
هم چنين گفته اند كه او كتاب أخبار أبي نواس را نيز دسته بندي كرده است.

4. مؤلّف تاريخ دمشق

تني چند از دودمان بني عساكر به «ابن عساكر» مشهور شده اند. امّا چهره درخشـان اين خاندان، ابو القاسم علي بن حسن بن هبة الله شافعي دمشقي (محرّم 499 ـ رجب 571 ق) است. او كه برجسته ترين فرد اين خاندان است، به سبب حفظ و روايت احاديث بسيار، فراواني سفرهاي

صفحه از 90