سبک‏شناسي كتاب مختصر تاريخ دمشق - صفحه 86

أنبأنا أبو عبد الله الحسين بن نصر بن خميس الموصلي، أنبأنا... عن أبي الزبير قال: كنا عند جابر بن (در متن كتاب تمام واسطه هاي در سند كه 9 نفر هستند آمده است. به جهت اختصار حذف كرديم (ن. ک: ج 54، ص 276) عبدالله، فدخل عليه علي بن الحسين ومعه ابنه، فقال [جابر]: من هذا يابن رسول الله؟ قال: ابني محمّد. فضمه جابر إليه و بكي، ثم قال: اقترب اجلي يا محمّد! رسول الله يقرئك السلام. فسئل و ما ذاك؟ قال: سمعت رسول الله يقول للحسين بن علي: انّه... (ادامه متن طولاني است. ر.ک: همان‌جا).
ابن منظور چينش داخلي سبک ابن عساكر را تغييري نداده است. تنها در شيوه تلخيص او مطالبي هست كه به زودي بيان خواهيم كرد.

5. شيوه گزيده‌نويسي ابن منظور

شيوه تلخيص ابن منظور در مجموع كتاب، در عناوين ذيل قابل دسته بندي است:

الف. باب ها

در دو جلد نخست (فضائل شام و سيره نبوي)، از مقايسه تطبيقي عناوين ابواب تاريخ مدينه دمشق و مختصر تاريخ دمشق، در مي يابيم كه ابن منظور در نظر داشته تا تمام ابواب را احيا كند و گزيده‌نويسي خود را در بيشتر متون اجرا نمايد.
البته اين احتمال نيز وجود دارد كه نسخه اي كه در دست ابن منظور بوده، با آن چه از تاريخ دمشق در دست ماست، تا حدودي متفاوت باشد و چنين تفاوت هاي اندك در گذر زمان و آثار خطي، بسيار طبيعي است.
به هر صورت، در اين جا پنج باب نخست بخش اوّل كتاب تاريخ مدينه دمشق را با مختصر تاريخ دمشق تطبيق داده و از نظر مي گذرانيم.
پنج باب تاريخ مدينه دمشق (ابن عساكر)، چنين است:
1. باب في ذكر أصل اشتقاق تسمية الشام عن العالمين.
2. باب تاريخ نباء مدينة دمشق و معرفة من بناها و حكاية.
3. باب اشتقاق اسم التاريخ و أصله و سببه و ذكر الفائدة الداعية إلي الاعتناء به.
4. باب في مبتدأ التاريخ و اصطلاح الامم علي التواريخ.
5. باب ذكر اختلاف الصحابة في التاريخ.
پنج باب نخست مختصر تاريخ مدينة دمشق (ابن منظور) عبارت‌اند از:
1. باب اشتقاق اسم التاريخ و الفائدة بالعناية به.
2. باب في مبتدأ التاريخ و اصطلاح الأمم عليه.

صفحه از 90