سبک‏شناسي كتاب مختصر تاريخ دمشق - صفحه 87

3. ذكر اختلاف الصحابة في التاريخ و ما نقل فيه من الاتّفاق منهم.
4. ذكر تاريخ الهجرة.
5. القول في تسمية الأيام و الشهور.
چنان چه ملاحظه مي شود، ابن منظور ترتيب ابن عساكر را رعايت نكرده و در بازنويسي عناوين نيز تصرّفاتي انجام داده است. البته بايد بگوييم كه او هيچ بابي را حذف نكرده است. به عنوان نمونه، باب اوّل و دوم تاريخ دمشق را در رتبه هفتم و هشتم ابواب با عناوين «ذكر أصل اشتقاق تسمية الشام» و «ذكر تاريخ مدينة دمشق و معرفة من بناها» آورده است.
با نگاهي به ابواب، اين گمانه خود نمايي مي كند كه گويا ابن منظور در تلخيص كتاب، اوّلاً تنظيم منطقي را در ذهن مي پرورانده است. و ثانياً تصرّفات را تا اين اندازه (جا به جايي ابواب) حقّ گزيده‌نويس مي داند. (اين گمانه بر اين پايه استوار است كه نسخه ابن منظور، دقيقاً همان نسخه تاريخ دمشق موجود باشد)

ب. نام ها

بنا به ادّعاي محقّق كتاب تكملة مختصر تاريخ دمشق، اسامي سه هزار نفر از كساني كه در تاريخ دمشق آمده است، توسّط ابن منظور حذف شده است.
محقّق مذكور به صورت تلويحي، آن را ناشي از اشتباه سهوي مؤلّف دانسته است.
امّا نگارنده اين سطور، پس از بررسي تطبيقي چندين مجلّد از تاريخ دمشق و مختصر آن (به عنوان نمونه مجلّدات 1 و 2 از تاريخ دمشق با جلد 1 از مختصر، و مجلّد 54 از تاريخ دمشق با جلد 23 از مختصر) احتمال مي دهد كه شيوه كلي ابن منظور در تلخيص آن بوده كه يک سوم از كتاب ابن عساكر را حذف كند. مقايسه اجمالي و تفصيلي بخش هاي متعدّد كتاب ،بر اين ادّعا گواه است.
بنا بر اين، با توجّه به اين كه شمار اصلي تعداد مترجمين در تاريخ دمشق 10226 نفر است، حذف سه هزار نفر نمي تواند طبيعي و سهوي باشد. و او بدين ترتيب دو سوم اسامي را آورد و يک سوم آن را براي اختصار حذف نموده است و بر قاعده تلخيص خود وفادار مانده است.

ج: متن ها

بخش اصلي مختصر‌نويسي ابن منظور، در اين بخش است. براي دست يابي به شيوه تلخيص او چندين قسمت از كتاب وي با كتاب ابن عساكر به صورت اجمالي مقابله شد. (همان جا)
پيش از دسته‌بندي اطلاعات به دست آمده در اين بخش، قسمتي از ترجمه امام باقر عليه السلام را كه پيش تر در قسمت «شيوه ارائه محتوا» از كتاب تاريخ مدينه دمشق

صفحه از 90