با توجّه به آن که رهبر معظّم انقلاب اسلامي، سال 1389 را سال «همّت مضاعف، کار مضاعف» نام‌گذاري فرمود و اين که کار و خدمت‌رساني به ديگران، در حدّ وسع و توان، لازم است، تا آن جا که پيامبر عظيم الشان اسلام صلي الله عليه و آله مي‌فرمايد: «هر که صبح کند و به امور مسلمانان اهتمام ننمايد، مسلمان نيست»، نگارنده بر آن شد تا در حدّ بضاعت علمي خويش، اين موضوع را از منظر احاديث بررسي نمايد.

اهمّيت کار و تلاش

بي شک آفريدگار هستي، جهان مادّ‌ي را براي بهره‌وري و استفاده خليفه خويش، مسخّر وي گردانيده است. زمين، با طبيعت و منابع بي نظيرش، در همين راستا مهيا گشته است. امّا اين ها نبايد سبب غرور، سستي و کاهلي او در کار و همّت گردد بلکه براي گذران زندگي و رزق خود، نياز به کار و تلاش در اين کره خاکي دارد.
پيشرفت علوم تجربي، اين حقيقت را نشان داده است که اجزاي جهان چنان هماهنگ شده‌اند که امکان زندگي و کسب روزي را براي انسان، ممکن ساخته‌اند. امير المؤمنين علي عليه السلام در اين زمينه مي‌فرمايند:
أنشأ الخلق إنشاء... و لام بين مختلفاتها؛
خداوند آفرينش را از هيچ آغاز کرد... و بين اجزاي مختلف آن کشش و هم‌خواني ايجاد کرد ( نهج البلاغه، خطبه 1).
انسان به عنوان جانشين و خليفه پروردگار در زمين، بر تمام منابع و استعدادهاي طبيعي زمين، تسلّط دارد و اين مطلب، نياز انسان به کار و تلاش در عرصه بهره‌برداري و استخراج منابع طبيعي زمين را مي‌رساند. حضرت علي عليه السلام در باره خواست و حکمت پروردگار متعال در چگونگي آفرينش جهان، مبني بر ارضاي نيازهاي طبيعي انسان مي‌فرمايد:
و جعل ذلک بلاغاً للانام و رزقاً للانعام... فاهبطه بعد التوبة ليعمر ارضه بنسله؛
خداوند سبحان با اين خلقت‌ عظيم، توشه مادي و معنوي ‌براي مردم‌، و روزي براي جانوران عنايت‌ فرمود... او حضرت‌ آدم‌ را پس‌ از توبه بر زمين فرود آورد تا با نسل‌ خود زمين را آباد نمايد (همان، خطبه 91).
علاوه بر فايده تأمين نيازهاي انسان، از جنبه‌هاي گوناگون ديگري نيز لزوم و ضروت کار و همّت اثبات مي‌گردد. آيات قرآن کريم و سيره ائمّه معصوم عليهم السلام يکي از آن‌هاست.
معصومان عليهم السلام در احاديث گوهربار و همچنين در سيره عملي زندگي پر ت?لؤ خويش، بر وجوب، اهميت و نقش حياتي کار و همّت، و عواقب تنبلي و بيکاري و سربار ديگران شدن، تذکّر و هشدار مي‌دادند.
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله در باره وجوب عيني کار و کسب رزق حلال مي‌فرمايد:
طلب الحلال، فريضه علي کلّ مسلم و مسلمة؛