این‌جا تنها به ذکر یک نمونه بسنده می‌کنیم. بر پایه گزارشهای موجود، حسن بن علی بن فَضّال و یونس بن عبدالرحمن و حسن بن جَهم، کتاب الفرائض امیرمؤمنان علی
علیه السلام را بر امام رضا علیه السلام عرضه کردند و ایشان آن را صحیح دانسته، بر آن مهر تأیید زدند.۱ در روایتی دیگر آمده است که ابو عمرو مُتَطبّب (م240ق) این کتاب را بر امام صادق علیه السلام عرضه کرده و آن حضرت در پاسخ، انتساب آن به امام علی
علیه السلام را تأیید کرده است.۲ به نظر، آنچه به عنوان اصل ظَریف یا کتاب فی الدیات شهرت دارد، در واقع تألیف ظَریف نبوده، بلکه همین کتاب امیرالمؤمنین علیه السلام است. اسناد احادیث پیش‌گفته این نکته را تأیید می‌کند که کتاب الفرائض امیر المؤمنین علیه السلام در دورههای بعدی به عنوان کتاب الدیات ظریف شناخته می‌شده است.۳ این کتاب _ که برای محدّثان زیدی و اهل تسنن نیز شناخته شده بوده۴_ با عنوان کتاب الدیات ظریف بن ناصح در مجموعه‌ای چاپ شده است.۵
ظاهراً مقصود نجاشی از این که گزارش کرده ابو عمر طبیب عبدالله بن سعید بن حیان بن أبجر کنانی کتاب الدیات خود را _ که در جامعه شیعه به کتاب عبدالله بن أبجر شهرت داشته _ بر امام رضا علیه السلام عرضه کرده، همین کتاب باشد.۶ تأیید انتساب محتوای کتاب به امیر مؤمنان علیه السلام از سوی امامان بعدی سبب شد تا این نوشته حدیثی مورد اعتماد محدّثان شیعی، به ویژه صاحبان جوامع چهارگانه حدیثی قرار گرفته و محتویات آن در این جوامع نقل شود.۷ به گفته یکی از محققان معاصر نحوه اسناد کلینی نشان می‌دهد که به کتاب دسترسی داشته و طرق متعدد خود را تا کتاب ذکر نموده است.۸
1.. الکافی، ج۷، ص۳۱۱، ح۱؛ ص۳۲۴، ذیل ح۹؛ ص۳۲۷، ح۵ و ص۳۳۰، ح۱؛ تهذیب الاحکام، ج۱۰، ص۲۶۷، ح۱۰۵۰ و ص۲۸۵، ح۱۱۰۷ و ص۲۹۴، ح۱۱۴۸.
2.. الکافی، ج۷، ص۳۳۰، ح۲؛ ص۳۶۲-۳۶۳، ح۹؛ تهذیب الاحکام، ج۱۰، ص۲۸۵.
3.. معالم المدرستین، ج۳، ص۲۰۷. در بارۀ کتاب الدیات ظریف ر.ک: خاتمة مستدرک الوسائل، ج۱، ص۱۰۴-۱۰۶.
4.. Tradition and Survival, p. ۱۳.
5.. الأصول، ص۱۳۴-۱۴۸.
6.. رجال النجاشی، ص۲۱۷.
7.. خاتمة مستدرک الوسائل، ج۱، ص۱۰۴ و ۱۰۶.
8.. توضیح الأسناد، ج۲، ص۳۴۵. برای نقلهایی از این کتاب ر.ک: الکافی، ج۷، ص۳۱۱، ح۱؛ ص۳۲۴، ح۹، ص۳۲۷، ح۵ و ص۳۳۰، ح۱و۲؛ ص۳۳۳، ذیل ح۵؛ ص۳۳۴، ذیل ح۱۰؛ ص۳۳۸، ذیل ح۱۱؛ ص۲۴۳، ذیل ح۱۲ و ح۱ (کلینی این پنج حدیث را به حدیث منقول از یونس بن عبدالرحمان در ج۷، ص۳۳۰، ح۱ تعلیق کرده است)؛ ص۳۶۲-۳۶۳، ح۹. برای متن کامل کتاب الفرائض ر.ک: من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۷۵-۹۲؛ تهذیب الاحکام، ج۱۰، ص۲۹۵-۳۰۸)
