25 ـ اخلاق پزشكى

1

پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله:

۰.مَنْ تَداوى بِحَرامٍ، لم يَجْعَلِ اللّه‏ُ فيهِ شِفاءً؛^۱

۰.هر كس با حرام به مداوا بپردازد خداوند در آن شفا قرار نمى‏دهد.

2

امام على عليه‏السلام:

۰.اَلْمَعِدَةُ بَيْتُ الاَْدواءِ وَ الْحِميَةُ رَأسُ الدَّواءِ، وَ عَوِّدْ كُلَّ بَدَنٍ مَا اعْتادَ. لا صِحَّةَ مَعَ النَّهَمِ ؛^۲

۰.معده سراى دردهاست و پرهيز، بهترين درمان. هر بدنى را به همان كه خو مى‏گيرد، عادت دهيد. با پرخورى، تندرستى نخواهد بود.

3

پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله:

۰.مَنِ اسْتَقَلَّ بِدائِهِ فَلا يَتَداوَيَنَّ فَاِنَّهُ رُبَّ دَواءٍ يورِثُ الدّاءَ؛^۳

۰.هر كس مى‏تواند با بيمارى خود، سر كند، از درمان بپرهيزد، زيرا بسا دارويى كه خود، بيمارى زاست.

4

امام على عليه‏السلام:

۰.مَنْ تَطَبَّبَ فَلْيَتَّقِ اللّه‏َ وَ لْيَنْصَحْ وَ لْيَجْتَهِدْ؛^۴

۰.هر كس طبابت مى‏كند، بايد تقواى الهى پيشه كند، خيرخواه باشد و سعى خود را به‏كار برد.

5

امام على عليه‏السلام:

۰.شُرْبُ الدَّواءِ لِلْجَسَدِ كَالصّابونِ لِلثَّوبِ، يُنَقّيهِ وَ لكِنْ يُخْلِقُهُ؛^۵

۰.نوشيدن دارو براى بدن، همانند صابون (پودر شوينده) براى لباس است كه آن را تميز مى‏كند، امّا فرسوده‏اش هم مى‏كند.

6

پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله:

۰.لا تُداوِ اَحَدا حَتّى تَعْرِفَ داءَهُ؛^۶

۰.هيچ كس را درمان مكن، مگر آن گاه كه بيمارى او را بشناسى.

7

امام على عليه‏السلام:

۰.تِسْعَةُ اَشْياءَ قَبيحةٌ وَ هِىَ مِنْ تِسْعَةِ اَنْفُسٍ اَقبَحُ مِنها مِنْ غَيْرِهِمْ: ضيقُ الذَّرْعِ مِنَ الْمُلوكِ وَ الْبُخْلُ مِنَ الاَْغْنياءِ وَ سُرْعَةُ الْغَضَبِ مِنَ الْعُلَماءِ وَ الصِّبا مِنَ الْكُهولِ وَ الْقَطيعَةُ مِنَ الرُّؤوسِ وَ الْكِذْبُ مِنَ الْقُضاةِ وَ الزَّمانَةُ مِنَ الاَْطِبّاءِ وَ الْبَذاءُ مِنَ النِّساءِ وَ الطَّيشُ مِن ذَوِى السُّلْطانِ؛^۷

۰.نُه چيز زشت است، اما از نه گروه زشت‏تر: درماندگى و ناتوانى از دولتمردان؛ بخل از ثروتمندان؛ زود خشمى از دانشمندان؛ حركات بچگانه از ميانسالان؛ جدايى حاكمان از مردم؛ دروغ از قاضيان؛ بيمارى كهنه از پزشكان؛ بدزبانى از زنان و سختگيرى و ستمگرى از سلاطين.

8

امام على عليه‏السلام:

۰.[رسول اللّهِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله] طَبيبٌ دَوّارٌ بِطِبِّهِ قَدْ أَحْكَمَ مَراهِمَهُ وَأَحْمى؟ مَواسِمَهُ يضَعُ ذ؟لِكَ حَيثُ الْحاجَةُ إلَيهِ؛^۸

۰.پيامبر) پزشكى بودند كه با دانش خود، همواره در ميان مردم مى‏گشتند، مرهم‏هايشان را به خوبى فراهم و ابزار كارشان را آماده مى‏ساختند.

9

امام صادق عليه‏السلام:

۰.مَنِ استَشارَ أخاهُ فَلَم يَنصَحْهُ مَحْضَ الرَّأيِ سَلَبَهُ اللّه‏ُ رَأيَهُ ؛^۹

۰.مشورت خيرخواهانه ندادن به برادر مشورت خواه، باعث مى‏شود خداوند انديشه را از انسان بگيرد.

10

امام صادق عليه‏السلام:

۰.إنَّ نَبِيّاً مِنَ الأَنبِياءِ مَرِضَ، فَقالَ: لا أتَداوى حَتّى يَكونَ الَّذي أمرَضَني هُوَ الَّذي يَشفيني. فَأَوحَى اللّه‏ُ عز و جل: لا أشفيكَ حَتّى تَتَداوى ؛ فَإِنَّ الشِّفاءَ مِنّي ؛^۱۰

۰.پيامبرى از پيامبران بيمار شد. گفت: درمان نمى‏كنم تا همان كسى كه بيمارم كرده است، خود، درمانم كند. سپس خداوند عز و جل به او وحى فرستاد: «شفايت نمى‏دهم، مگر درمان كنى، كه شفا از من است».