47 ـ زهد

1

پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله:

۰.اِنَّ الزاهِدَ فِى الدُّنْيا يَرْتَجى وَ يُريحُ قَلْبَهُ وَ بَدَنَهُ فِى الدُّنْيا وَ الآْخِرَةِ وَ الراغِبَ فيها يُتْعِبُ قَلْبَهُ وَ بَدَنَهُ فِى الدُّنْيا وَ الآْخِرَةِ؛^۱

۰.هر كس به دنيا بى رغبت است، اميدوار است و تن و جانش را در دنيا و آخرت آسوده مى‏گذارد و هر كس دل به دنيا ببندد، تن و جان خود را در دو دنيا به زحمت مى‏اندازد.

2

امام على عليه‏السلام:

۰.اَهْنَى الْعَيْشِ اطِّراحُ الْكُلَفِ؛^۲

۰.گواراترين زندگى، رها كردن تكلّف‏ها (تجمّلات) است.

3

پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله:

۰.اَلدُّنيا دارُ بَلاءٍ وَ مَنزِلُ بُلغَةٍ وَ عَناءٍ قَد نَزَعَتْ عَنها نُفُوسُ السُّعَداءِ وَ انتَزَعَت بالْكُرهِ مِن أيدِى الأْشْقياءِ فَأَسعَدُ النّاسِ بِها أرغَبُهُم عَنها و أشقاهُم بِها أرغَبُهُم فيها؛^۳

۰.دنيا سراى بلا و گرفتارى و محل گذران زندگى و زحمت است خوشبختان از آن دل كنده‏اند و از دست بدبختان به زور گرفته مى‏شود پس خوشبخت‏ترين مردم، بى‏ميل‏ترين آنان به دنيا و بدبخت‏ترين مردم، مايل‏ترين آنان به دنياست.

4

امام صادق عليه‏السلام:

۰.اِذا اَرادَ اللّه‏ُ بِعَبْدٍ خَيْرا زَهَّدَهُ فِى الدُّنْيا وَ فَقَّهَهُ فِى الدِّينِ وَ بَصَّرَهُ عُيوبَها وَ مَنْ اوتِيَهُنَّ فَقَدْ اوتىَ خَيْرَ الدُّنْيا وَ الآْخِرَةِ؛^۴

۰.هرگاه خداوند خير بنده‏اى را بخواهد، او را بى‏رغبت به دنيا، آگاه در دين و داناى به عيوبش مى‏گرداند؛ به چنين كسى خير دنيا و آخرت داده شده است.

5

امام على عليه‏السلام:

۰.اِعْلَمُوا عِبادَ اللّه‏ِ اَنَّ الْمُتَّقينَ ذَهَبُوا بِعاجِلِ الدُّنْيا وَ آجِلِ الاْخِرَةِ فَشَارَكُوا أَهْلَ الدُّنْيا فى دُنْياهُمْ وَ لَمْ يُشارِكْهُمْ اَهْلُ الدُّنْيا فى آخِرَتِهِمْ سَكَنُوا الدُّنْيا بِاَفْضَلِ ما سُكِنَتْ وَ اَكَلوها بِاَفْضَلِ مَا اُكِلَتْ فَحَظوا مِنَ الدُّنْيا بِما حَظِىَ بِهِ الْمُتْرَفونَ وَ اَخَذُوا مِنْها ما اَخَذَهُ الْجَبابِرَةُ الْمُتَكَبِّرونَ ثُمَّ انْقَلَبُوا عَنْها بِالزَّادِ الْمُبَلِّغِ وَ الْمَتْجَرِ الرَّابِحِ اَصابُوا لَذَّةَ زُهْدِ الدُّنْيا فى دُنْياهُم وَ تَيَقَّنُوا اَنَّهُم جيرانُ اللّهِ غَداً فى آخِرَتِهِمْ لا تُرَدُّ لَهُمْ دَعْوَةٌ وَ لا يَنْقُصُ لَهُمْ نَصيبٌ مِنْ لَذَّةٍ؛^۵

۰.اى بندگان خدا، بدانيد كه تقوا پيشگان هم از اين دنياى زود گذر و هم از آخرت كه مى‏آيد بهره گرفتند، با مردم دنيا در كارهاى دنيوى شريك شدند، ولى مردم دنيا با ايشان در كارهاى اخروى شريك نشدند، (از راه حلال) در بهترين خانه‏ها زندگى كردند و از بهترين خوردنى‏ها خوردند. همان لذّتى را كه اهل ناز و نعمت از دنيا بردند، نصيبشان شد و از آن كامياب گرديدند آنسان كه جبّاران خودكامه كام گرفتند، سپس با توشه كافى و تجارت سودآور به جهان ديگر رفتند، لذّت بى‏رغبت بودن به دنيا را بردند، و يقين كردند كه در آخرت همسايگان خدايند. دعايشان بى‏جواب نمى‏ماند و بهره‏شان از لذت و خوشى كم نمى‏شود.

6

امام على عليه‏السلام:

۰.اَلزُّهْدُ فِى الدُّنْيا الراحَةُ الْعُظْمى؛^۶

۰.بى‏رغبتى به دنيا، بزرگ‏ترين آسايش است.

7

امام على عليه‏السلام:

۰.لاَ يَكُونُ الْمُسْلِمُ مُسْلِما حَتَّى يَكُونَ وَرِعا وَ لَنْ يَكُونَ وَرِعا حَتَّى يَكُونَ زَاهِدا وَ لَنْ يَكُونَ زَاهِدا حَتَّى يَكُونَ حَازِما وَ لَنْ يَكُونَ حَازِما حَتَّى يَكُونَ عَاقِلاً؛^۷

۰.مسلمان تا پرهيزكار نباشد مسلمان نيست و تا زاهد نباشد پرهيزكار نيست و تا دورانديش نباشد زاهد نيست، و تا عاقل نباشد دور انديش نيست.

8

امام على عليه‏السلام:

۰.إنَّ عَلامَةَ الرّاغِبِ في ثَوابِ الآخِرَةِ، زُهدُهُ في عاجِلِ زَهرَةِ الدُّنيا، أما إنَّ زُهدَ الزّاهِدِ في هذِهِ الدُّنيا لا يَنقُصُهُ مِمّا قَسَمَ اللّه‏ُ عز و جل لَهُ فيها وإن زَهِدَ... ؛^۸

۰.نشانه كسى كه خواهان پاداش آخرت است، زُهدورزىِ او به زرق و برق اين دنياى گذراست. بدانيد كه زهدِ زهدورزِ به اين دنيا، چيزى از آنچه خداوند در دنيا قسمت او كرده است، نمى‏كاهد، هرچند به آن بى‏ميل باشد، و آزمندىِ شخص آزمندِ به زرق و برق زندگى دنيايى، چيزى در آن، [افزون بر آنچه خداوند در دنيا قسمت او كرده است،] بر او نمى‏افزايد، هرچند حرص بورزد. زيان‏ديده، كسى است كه از بهره آخرتش محروم گردد.

9

امام باقر عليه‏السلام:

۰.إنَّ أبناءَ الآخِرَةِ هُمُ المُؤمِنونَ العامِلونَ الزّاهِدونَ، أهلُ العِلمِ وَالفِقهِ، وأهلُ فِكرَةٍ وَاعتِبارٍ وَاختِبارٍ، لا يَمَلّونَ مِن ذِكرِ اللّه‏ِ؛^۹

۰.آخرت فرزندانى دارد، آنان اهل ايمان، عمل، زهد، دانش، فقه، انديشه، عبرت، آزمايش‏اند و از ياد خدا خسته نمى‏شوند.

10

پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله:

۰.ما اتَّخَذَ اللّه‏ُ نَبِيّا إلاّ زاهِدا ؛^۱۰

۰.خداوند هيچ پيامبرى را برنگزيد، مگر آن كه زاهد بود.