48 ـ گفتگو

1

امام على عليه‏السلام:

۰.لا تُحَدِّثِ النّاسَ بِكُلِّ ما سَمِعْتَ بِهِ، فَكَفى بِذلِكَ كَذِبا؛^۱

۰.هر چه را شنيدى براى مردم بازگو مكن، كه همين براى دروغگويى (تو) كافى است.

2

امام على عليه‏السلام:

۰.اَحْضَرُ النّاسِ جَوابا مَنْ لَمْ يَغْضِبْ؛^۲

۰.حاضر جواب‏ترين مردم كسى است كه خشمگين نشود.

3

امام على عليه‏السلام:

۰.شِدَّةُ الْغَضَبِ تُغَيِّرُ الْمَنْطِقَ وَتَقْطَعُ مادَّةَ الْحُجَّةِ وَتُفَرِّقُ الْفَهْمَ؛^۳

۰.خشم شديد، چگونگى گفتار را تغيير مى‏دهد، اساس استدلال را بر هم مى‏ريزد و تمركز فكرى را از بين مى‏برد.

4

امام على عليه‏السلام:

۰.اِتَّهِمُوا عُقولَكُمْ فَاِنِّهُ مِنَ الثِّقَةِ بِها يَكونُ الْخَطاءُ؛^۴

۰.عقل خويش را زير سؤال ببريد؛ زيرا از اعتماد به آن، خطاها سرچشمه مى‏گيرد.

5

امام على عليه‏السلام:

۰.اَلا وَ اِنَّ اللَّبيبَ مَنِ اسْتَقْبَلَ وُجوهَ الاْراءِ بِفِكْرٍ صائِبٍ وَ نَظَرٍ فِى الْعَواقِبِ؛^۵

۰.بدانيد عاقل، كسى است كه با فكر درست، به استقبال نظرات گوناگون برود و در عواقب امور بنگرد.

6

امام على عليه‏السلام:

۰.اِذا حَسُنَ الْخُلْقُ لَطُفَ النُّطْقُ؛^۶

۰.با اخلاق نيكو، گفتار نرم مى‏شود.

7

امام على عليه‏السلام:

۰.لا يَسْتَطيعُ اَنْ يَتَّقىَ اللّهَ مَنْ خَاصَمَ؛^۷

۰.هر كس ستيزه جوست، قدرت تقواى الهى را ندارد.

8

امام على عليه‏السلام:

۰.مُرُوا الاَحْداثَ بِالْمِراءِ وَ الْجِدالِ وَ الْكُهولَ بِالْفِكَرِ وَ الشُّيوخَ بِالصَّمْتِ ؛^۸

۰.جوانان را به مباحثه و مناظره، و ميان‏سالان را به انديشيدن، و پيران را به سكوت، فرمان دهيد.

9

پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله:

۰.اَنا زَعيمٌ بِبَيْتٍ فى رَبَضِ الْجَنَّةِ وَ بَيْتٍ فى وَسَطِ الجَنَّةِ وَ بَيْتٍ فَى اَعْلَى الْجَنَّةِ، لِمَنْ تَرَكَ الْمِراءَ وَ اِنْ كانَ مُحِقّا وَ لِمَنْ تَرَكَ الْكِذْبَ وَ اِنْ كانَ هازِلاً وَ لِمَنْ حَسَّنَ خُلْقَهُ؛^۹

۰.من براى كسى كه بگومگو را رها كند، هر چند حق با او باشد و براى كسى كه دروغ گفتن را اگر چه به شوخى باشد، ترك گويد و براى كسى كه اخلاقش را نيكو گرداند، خانه‏اى در حومه بهشت و خانه‏اى در مركز بهشت و خانه‏اى در بالاى بهشت ضمانت مى‏كنم.

10

امام على عليه‏السلام:

۰.مَنْ نازَعَ وَ خاصَمَ قَطَعَ بَيْنَهُمُ الْفَشَلُ وَ ذاقُوا وَ بالَ اَمْرِهِمْ وَ ساءَتْ عِنْدَهُ الْحَسَنَةُ وَ حَسُنَتْ عِنْدَهُ السَّيِّئَةُ وَ مَنْ ساءَتْ عَلَيْهِ الْحَسَنَةُ اَعْوَرَتْ عَلَيْهِ طُرُقُهُ وَ اعْتَرَضَ عَلَيْهِ اَمْرُهُ وَضاقَ عَلَيْهِ مَخْرَجُهُ وَ حَرِىٌّ اَنْ يَرْجَعَ مِنْ دينِهِ وَ يَتَّبِعَ غَيْرَ سَبيلِ الْمُؤْمِنينَ؛^۱۰

۰.كسانى كه به كشمكش و دشمنى با يكديگر بپردازند، دچار سستى مى‏شوند و سرانجام بدِ كارشان را مى‏چشند و در نزدشان خوبى، بدى و بدى، خوبى جلوه مى‏كند، در نتيجه راهشان را درست نمى‏بينند، كارشان دشوار و گريز گاهشان تنگ مى‏شود، چنين كسان در معرض خروج از دين و پيروى از راه غير مؤمنان هستند.