5 ـ عدل الهى

1

پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله:

۰.فيما رَوى عَنِ اللّه‏ِ تَبارَكَ و تَعالى ـ: يا عِبادى ! اِنّى حَرَّمْتُ الظُّلْمَ عَلى نَفْسى وَ جَعَلْتُهُ بَيْنَكُمْ مُحَرَّما، فَلا تَظالَموا ؛^۱

۰.در آنچه از خداوند تبارك و تعالى روايت شده است: اى بندگان من! همانا ظلم را بر خود حرام كردم و آن را در ميان شما نيز حرام كردم. پس بر يكديگر ظلم نكنيد.

2

پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله:

۰.اِنَّ اللّه‏َ تَعالى بِقِسْطِهِ وَ عَدْلِهِ جَعَلَ الرَّوحَ وَ الْفَرَحَ فِى الرِّضا وَ الْيَقينِ وَ جَعَلَ الهَمَّ وَ الْحَزَنَ فِى السَّخَطِ ؛^۲

۰.در حقيقت، خداوند متعال، به خاطر انصاف و عدالتش، آسايش و شادى را در خشنودى (به خواست خودش) و يقين قرار داد و نگرانى و اندوه را در خشم خودش.

3

امام على عليه‏السلام:

۰.وَ قَدَّرَ الاَْرزاقَ فَكَثَّرَها وَ قَلَّلَها، وَ قَسَّمَها عَلَى الضّيقِ وَ السَّعَةِ، فَعَدَلَ فيها لِيَبْتَلىَ مَنْ اَرادَ بِمَيْسورِها وَ مَعسورِها، وَ لِيَخْتَبِرَ بِذلِكَ الشُّكْرَ وَ الصَّبْرَ مِنْ غَنيِّها وَ فَقيرِها ؛^۳

۰.[خداوند]روزى همگان را تعيين كرد و آن را زياد و كم نمود و در آن تنگى و گشايش قرار داد و عدالت ورزيد تا با آسانى و سختى آن، هركس را بخواهد، بيازمايد و سپاسگزارى و صبرِ ثروتمند و فقير را امتحان نمايد.

4

امام على عليه‏السلام:

۰.وَ ايمُ اللّه‏ِ، مَا كانَ قَوْمٌ قَطُّ فِى غَضِّ نِعْمَةٍ مِنْ عَيْشٍ فَزالَ عَنْهُمْ اِلاَّ بِذُنُوبٍ اِجتَرَحوها لاَِنَّ اللّهَ لَيْسَ بِظَلاّمٍ لِلْعَبيدِ؛^۴

۰.به خدا سوگند، هرگز نعمت گروهى كه از زندگىِ خوش بهره‏مندند، از بين نمى‏رود، جز به وسيله گناهانى كه مرتكب مى‏شوند؛ چرا كه خداوند هرگز به بندگان ظلم نمى‏كند.

5

امام صادق عليه‏السلام:

۰.ما نَهاهُ اللّه‏ُ عَنْ شَى‏ءٍ اِلاّ وَ قَدْ عَلِمَ اَ نَّهُ يُطيقُ تَرَ كَهُ، وَ لا اَمْرَهُ بِشَى‏ءٍ اِلاّ وَ قَدْ عَلِمَ اَ نَّهُ يَسْتَطيعُ فِعْلَهُ ؛ لاَِ نَّهُ لَيْسَ مِنْ صِفَتِهِ الْجَورُ وَ العَبَثُ وَالظُّلْمُ وَ تَكليفُ الْعِبادِ ما لا يُطيقونَ ؛^۵

۰.«خداوند از چيزى نهى نكرد، جز اين كه مى‏داند بنده توان ترك آن را دارد و به چيزى امر نكرد، جز اين كه مى‏داند بنده توان انجام آن را دارد، زيرا جُور و سرگرمى و ستم و تكليف كردن بندگان به آنچه توانش را ندارند، از صفات خداوند نيستند».

6

امام صادق عليه‏السلام:

۰.قَدْ عَلِمْتُ يا اِلهى اَ نَّهُ لَيْسَ فى حُكْمِكَ ظُلْمٌ وَ لا فى نَقْمَتِكَ عَجَلَةٌ وَ اِنَّما يَعْجَلُ مَنْ يَخافُ الْفَوْتَ وَ يَحْتاجُ اِلَى الظُّلْمِ الضَّعيفُ وَ قَدْ تَعالَيْتَ يا اِلهى عَنْ ذلِكَ عُلُوّا كَبيرا ؛^۶

۰.بار الها! به تحقيق دانستم كه در قضاوت تو، هيچ ظلمى و در كيفرت هيچ شتابى نيست. همانا كسى شتاب مى‏كند كه نگران از دست دادن فرصت است. و شخص ناتوان به ظلم كردن، نياز دارد، در حالى كه ـ اى پروردگار من ـ مقام تو، بالاتر از آن است.

7

پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله:

۰.مَنْ اَصابَ فِى الدُّنْيا ذَ نْبا فَعوقِبَ بِهِ، فَاللّه‏ُ اَعْدَلُ مِنْ اَنْ يُثَنِّىَ عُقوبَتَهُ عَلى عَبْدِهِ، وَ مَنْ اَذْ نَبَ ذَ نْبا فِى الدُّنْيا فَسَتَرَهُ اللّه‏ُ عَلَيْهِ، فَاللّه‏ُ اَكْرَمُ مِنْ اَنْ يَعودَ فى شَى‏ءٍ قَدْ عَفا عَنْهُ ؛^۷

۰.هر كس در دنيا به گناهى گرفتار شود و به خاطر آن، مجازات گردد، خداوند، عادل‏تر از آن است كه[در قيامت]مجازات آن گناه را بر بنده‏اش تكرار نمايد و هركس در دنيا گناهى مرتكب شود و خداوند، آن را بپوشاند (ببخشد)، خدا بزرگوارتر از آن است كه عفو خود را باز پس گيرد.

8

امام سجاد عليه‏السلام:

۰.اللّه‏ُ... يَنْتَقِمُ مِنَ الظّالِمِ بِما هُوَ عادِلٌ بِحُكمِهِ ؛^۸

۰.خداوند به خاطر قضاوت عادلانه‏اش، از ظالم انتقام مى‏گيرد.

9

پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله:

۰.فِى التَّخويفِ مِنَ القيامَةِ وَ الحِسابِ: اُذكُروا وُقوفَكُم بَيْنَ يَدَىِ اللّه‏ِ جَلَّ جَلالُهُ ؛ فَاِنَّهُ الْحَكَمُ الْعَدْلُ، وَ اسْتَعِدُّوا لِجَوابِهِ اِذا سَأَلَكُمْ ؛^۹

۰.درباره ترس از قيامت و حسابرسى: لحظه ايستادنتان در پيشگاه خداوند ـ جلّ جلاله ـ را به ياد آوريد، چراكه او حاكم عادل است و خودتان را براى پاسخگويى آماده سازيد كه از شما مى‏پرسد.

10

پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله:

۰.ما يُصيبُ الْمُسْلِمَ، مِنْ نَصَبٍ ولا وَصَبٍ، و لا هَمًّ وَ لا حَزَنٍ وَ لا اَذْىً وَ لا غَمًّ، حَتَّى الشَّوكَةِ يُشاكُها، اِلاّ كَفَّرَ اللّه‏ُ بِها مِنْ خَطاياهُ ؛^۱۰

۰.به مسلمان، رنج و درد طولانى و غم و اندوه و آزار و غصه‏اى نمى‏رسد، حتّى خارى به تنش فرو نمى‏رود، مگر اين‏كه خداوند به خاطر آن‏ها، گناهان او را پاك مى‏كند.