91 ـ تهمت

1

امام باقر عليه‏السلام:

۰.اِنْ كُذِّبْتَ فَلا تَغْضَبْ؛^۱

۰.اگر به تو نسبت دروغ دادند، خشمگين مشو.

2

امام على عليه‏السلام:

۰.فى وَصْفِ الّذينَ اَحَبَّهُمُ اللّه‏ُ تَعالى:... فَلَوْ رَأيْتَهُمْ فى نَهارِهِمْ اِذا لَرَأَيْتَ قَوما يَمْشُونَ عَلَى الأرْضِ هَوْنا وَ يَقُولُونَ لِلنّاسِ حُسْنا «فَاِذا خاطَبَهُمْ الجاهِلُونَ قالُوا سَلاما» «وَ إذا مَرّوُا بِاللّغْوِ مَرّو اكِراما» قَدْ قَيَّدوُا أَقْدامَهُمْ ألتُهَماتِ وَ اَبْكَمُوا ألْسِنَتَهُمْ أنْ يَتَكلّمُوا فى أعراضِ الناسِ؛^۲

۰.در توصيف كسانى كه خداوند متعال دوستشان دارد:... اگر در روز آنها را ببينى، خواهى ديد كه در زمين آرام گام برمى‏دارند و با مردم به نيكى سخن مى‏گويند «و هرگاه نادان‏ها آنان را صدا مى‏كنند، مى‏گويند سلام» «و هرگاه به لغو برخورد مى‏كنند، بزرگوارانه از آن مى‏گذرند». قدم‏هايشان از رفتن به جاهاى تهمت خيز بسته‏اند و زبانشان را از اين‏كه درباره ناموس مردم سخن بگويند خاموش كرده‏اند.

3 امام صادق عليه‏السلام:

۰.اِذَا اتَّهَمَ الْمُؤُمِنُ اَخاهُ اِنْماثَ الايمانُ مِنْ قَلْبِهِ كَما يَنْماثُ الْمِلْحُ فِى الْماءِ ؛^۳

۰.هرگاه مؤمن به برادر [دينى] خود تهمت بزند، ايمان در قلب او از ميان مى‏رود، همچنان كه نمك در آب، ذوب مى‏شود.

4

امام صادق عليه‏السلام:

۰.مَنِ اتَّهمَ أخاهُ في دِينِهِ فلا حُرمَةَ بَينَهُما ؛^۴

۰.هر كس به برادر دينى خود تهمت زند حرمتى ميان آن دو به جا نمى‏ماند.

5

پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله:

۰.أولى النّاسِ بالتُّهْمةِ مَن جالَسَ أهلَ التُّهْمةِ ؛^۵

۰.سزاوارترينِ مردم به تهمت كسى است كه با متّهمان و افراد مظنون همنشينى كند.

6

امام على عليه‏السلام:

۰.إيّاكَ ومَواطِنَ التُّهْمةِ والمجلسَ المَظْنونَ بهِ السّوءُ، فإنَّ قَرينَ السُّوءِ يَغُرُّ جَلِيسَهُ ؛^۶

۰.از رفت و آمد به جاهاى تهمت برانگيز و مجالسى كه گمان بد به آنها برده مى‏شود بپرهيز؛ زيرا دوست بد همنشين خود را مى‏فريبد.

7

امام على عليه‏السلام:

۰.مَن وَقَفَ نَفسَهُ مَوقِفَ التُّهْمةِ فلا يلُومَنَّ مَن أساءَ بهِ الظّنَّ ؛^۷

۰.كسى كه خود را در معرض تهمت قرار دهد نبايد كسى را كه به او گمان بد مى‏برد سرزنش كند.

8

پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله:

۰.قَذفُ مُحصَنَةٍ يُحبِطُ عِبادَةَ مِئةِ سَنةٍ ؛^۸

۰.تهمت زدن به زن شوهردار (پاكدامن)، عبادت صد ساله را بر باد مى‏دهد.

9

عرائس المجالس:

۰.كانَ لُقمانُ مِن أهوَنِ مَملوكٍ عَلى سَيِّدِهِ، فَبَعَثَهُ مَولاهُ مَعَ رِفقَةٍ لَهُ إلى بُستانٍ لَهُ لِيَأتوهُ بِشَيءٍ مِن ثَمَرِهِ، فَجاؤوا ولَيسَ مَعَهُم شَيءٌ، وقَد أكَلُوا الثَّمَرَةَ وأحالوا عَلى لُقمانَ.^۹

۰.فَقالَ لِمَولاهُ: إنَّ ذَا الوَجهَينِ لا يَكونُ عِندَ اللّه‏ِ أميناً، فَاسقِني وإيّاهُم ماءً جَميعاً، ثُمَّ أرسِلنا لِنَقذِفَهُ، فَفَعَلَ، فَجَعَلوا يَتَقايَؤونَ الفاكِهَةَ، وجَعَلَ لُقمانُ يَتَقايَأُ ماءً نَقِيّاً، فَعَرَفَ صِدقَهُ مِن كَذِبِهِم ؛

۰.ـ به نقل از عِكرِمه ـ: لقمان از ساده‏ترين غلامان در نزد مولايش بود. مولايش او را به همراه رفيقانش، به بستان خود فرستاد تا ميوه‏اى برايش بياورند. آنها بدون ميوه از بستان برگشتند ؛ ميوه را خورده بودند و آن را به گردن لقمان انداخته بودند. لقمان به مولايش گفت: «شخص دو رو، نزد خداوند امانتدار نيست. پس به من و آنها همگى، آب بنوشان. سپس وادارمان كن تا [قى كنيم و] ميوه را بيرون بياوريم».

۰.او اين كار را كرد و آنها ميوه را قى مى‏كردند ؛ ولى لقمان آب گوارا بيرون آورد. بدين ترتيب، مولا راستگويىِ لقمان را از دروغگويىِ آنان باز شناخت.

10

پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله:

۰.مَن بَهَتَ مؤمنا أو مؤمنةً أو قالَ فيهِ ما ليسَ فيهِ أقامَهُ اللّه‏ُ تعالى يومَ القيامةِ على تَلٍّ مِن نارٍ حتّى يَخرُجَ مِمّا قالَهُ فيهِ ؛^۱۰

۰.هر كس به مرد يا زن مؤمنى تهمت بزند يا درباره او چيزى بگويد كه از آن مبرّاست، خداوند در روز رستاخيز، وى را بر تلّى از آتش نگه مى‏دارد، تا اين كه از [كيفر] آنچه درباره او گفته است، خارج شود.