واکاوی گونه‏‏های دخالت ذهنیت راویان در فهم حدیث^۱

ابوالفضل ساجدی^۲

سید محمود مرتضوی شاهرودی ^۳

چکیده

هدف این نوشتار معرفی یکی از ویژگی‌های مشترک «منطق فهم حدیث» و «دانش هرمنوتیک» است و در آن، گونه‌‏های دخالت ذهنیت ناقلان حدیث در فهم مخاطبان کتب روایی بررسی می‌شود. این پژوهش می‏کوشد تا نمونه‌‏هایی از احادیث را گردآوری و دسته بندی نماید که فهم راوی، ناقل یا گردآورنده از معنای حدیث در روایت‌گری او تأثیر گذاشته و در نتیجه، امکان دارد به فهم نادرست مخاطبان منجر شود. سپس در هر مورد راهکار‏های مناسب برای تحصیل اطمینان‌ به مراد معصوم علیه السلام بیان شده است. نیز بیان خواهد شد که می‏توان با تکیه بر سیره عقلا در محاورات و استفاده از نگاه مجموعی به روایات مربوط به یک موضوع و پی‌گیری قراین، بر احتمال تأثیرگذاری فهم راوی در فهم خوانندگان کتب روایی از روایت غلبه کرد. همچنین، در این تحقیق، پدیده نقل به معنا و میزان تأثیر آن در فهم معارف دینی مورد توجه قرار گرفته است و بیان می‌شود که چگونه می‌توان به احتمال وجود نقل به معنا در یک روایت پی برد و در صورت احراز ݢݢآن، روش برداشت از روایات نقل به معنا چگونه است.

کلید واژه‏‏ها: هرمنوتیک، تأثیر ذهنیت راوی بر فهم خواننده، تبویب روایات، تقطیعات، ادراج، نقل به معنا.