معناشناسی حفظ قرآن در روایات - صفحه 157

ای علی، به تو سفارشی می‌کنم و از تو می‌خواهم که آن را حفظ کنی... در این وصیت، رسول خدا _ صلی الله علیه و آله _ فرمود: بی‌تردید، یقین این است که هیچ کس را با به خشم آوردن خدا خشنود نسازی‏ و... یا علی، تا زمانی که وصیت مرا حفظ کنی، پیوسته در خیر خواهی بود.

از عبارت پایانی این روایت که می‌فرماید: «إِنَّکَ لَا تَزَالُ بِخَیْرٍ مَا حَفِظْتَ وَصِیَّتِی»، به دست می‌آید که مراد از حفظ در اینجا سپردن به ذهن نیست و عمل کردن به متعلق حفظ است؛ چرا که این پیوسته در خیر بودن جز با عمل به وصیت حضرت محقق نخواهد شد.

3-5. روایاتی که در باره حفظ عضوی از بدن در برابر گناه متناسب با آن سخن گفته‌اند؛ مانند این روایت که رسول خدا _ صلی الله علیه و آله _ فرمود:


نَجَاةُ الْمُؤْمِنِ فِی حِفْظِ لِسَانِهِ؛۱
نجات مؤمن در مراقبت او از زبانش است.

به این دسته، روایات حفظ فرج،۲ بطن۳ و مانند آن را می‌توان افزود.

3-6. روایاتی که در آنها حفظ به معنای رعایت کردن آمده و به حقوق و احکام و آداب تعلق گرفته است؛ مانند دعای امام سجاد_ علیه السلام _ که می‌فرماید:


اللَّهُمَّ وَ مَنْ رَعی هَذَا الشَّهْرَ حَقَّ رِعَایَتِهِ، وَ حَفِظَ حُرْمَتَهُ حَقَّ حِفْظِهَا... أَوْجَبَتْ رِضَاکَ لَهُ، وَ عَطَفَتْ رَحْمَتَکَ عَلَیْه؛۴
خدایا، هر کس که حق این ماه را رعایت کند و حرمت آن را به شایستگی حفظ کند... رضایت تو برای او لازم و رحمتت بر او سرازیر می‌شود.

4_ مستنداتی از کاربرد حفظ به معنای مجمل

4-1. روایاتی که در آنها حفظ در مقابل نسیان قرار گرفته، در نتیجه معنایی مخالف با آن

1.. الکافی، ج۲، ص۱۱۴، ح۹.

2.. همان، ص۳۳، ح۱.

3.. الخصال، ج۱، ص۲۵، ح۸۸.

4.. صحیفه سجادیه، دعای ۴۵؛ نیز مانند این روایت: عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللهِ _ علیه السلام _ : إِنَّ مَعِی أَهْلِی وَ أَنَا أُرِیدُ الْحَجَّ أَشُدُّ نَفَقَتِی فِی حَقْوَیَّ، قَالَ: نَعَمْ إِنَّ أَبِی كَانَ یَقُولُ مِنْ قُوَّةِ الْمُسَافِرِ حِفْظُ نَفَقَتِه (المحاسن، ج۲، ص۳۵۸، ح۷۴).

صفحه از 167