221
دانشنامه قرآن و حديث 1

۴.امام على عليه السلامـ در حكمت هاى منسوب به ايشان ـ :انحصارطلبى ، حسادت مى آورد و حسادت ، دشمنى و دشمنى ، اختلاف و اختلاف ، پراكندگى و پراكندگى ، ضعف و ضعف ، زبونى و زبونى ، زوال دولت و از ميان رفتن نعمت .

۵.وقعة صفّينـ به نقل از عبد اللّه بن كَردَم بن مَرثَد ـ :چون على عليه السلام به عراق آمد ، اهالى سواد ۱ را فرا خواند و چون گرد آمدند ، آنان را بار داد و چون فراوانىِ جمعيتشان را ديد [و همهمه شان را مانعِ گفت و شنود دانست] ، فرمود : «من نمى توانم سخنان همه شما را با هم بشنوم و حرف هايتان را بفهمم . پس كارتان را به كسى كه بيش از هر كس مورد رضايت شماست و خيرخواه ترين فرد نسبت به شماست ، وا گذاريد (نماينده اى مطمئن و خيرخواه برگزينيد)» .
گفتند : نَرسا [را بر مى گزينيم] . هر چه او بپسندد ، ما نيز مى پسنديم و هر چه او نپسندد ، ما نيز نمى پسنديم.
نرسا جلو آمد و نزديك امام عليه السلام نشست .
امام عليه السلام فرمود : «به من بگو پادشاهان ايرانيان چند نفر بودند؟» .
نرسا گفت : پادشاهان آنان در اين كشور پسين ، سى و دو نفر بودند.
فرمود : «راه و رسم آنان چگونه بود؟» .
گفت : راه و رسم آنان در بيشتر كارهايشان همواره يكسان بود تا آن كه خسرو ، پورِ هرمز ، شاه ما شد و اموال و كارها را به انحصار خويش در آورد و بر خلاف شاهان پيشين ما ، رفتار كرد و مردم را خانه خراب كرد و خانه خود را آباد نمود و مردم را خوار شمرد . در نتيجه دل هاى ايرانيان را كينه ور ساخت تا آن كه بر او شوريدند و او را كشتند و زنانش بيوه و فرزندانش يتيم شدند .
امام عليه السلام فرمود : «اى نرسا! خداوند ، خَلق را به حق آفريده و از هيچ كس ، جز به حق رضايت نمى دهد ، و در سلطنت الهى [بر عالم ،] نمونه اى است از آنچه خداوند واگذار كرده است و آن ، اين كه : هيچ مملكتى جز با تدبير نمى پايد و از فرمان روايى گزيرى نيست . مادام كه آيندگانِ ما از گذشتگانمان بدگويى نكنند، كار ما پيوسته استوار و منسجم خواهد بود . پس هر گاه آيندگانِ ما با پيشينيانِ ما مخالفت ورزند و فساد بيافرينند ، هم خود هلاك مى شوند و هم ديگران را به هلاكت مى افكنند» .

1.سَواد ، به روستاها و مراتع و كشتزارهاى سرزمين عراق گفته مى شود كه در دوران خليفه دوم ، به دست مسلمانان فتح شد . اين سرزمين ، به دليل سرسبزى و وجود درختان و نخيلات و كشتزارهاى گسترده ، به اين نام (سَواد) ـ كه به معناى «سياهى» است ـ ناميده شده است (معجم البلدان : ج ۳ ص ۲۷۲) .


دانشنامه قرآن و حديث 1
220

۴.عنه عليه السلامـ في الحِكَمِ المَنسوبَةِ إلَيهِ ـ :الاِستِئثارُ يوجِبُ الحَسَدَ ، وَالحَسَدُ يوجِبُ البِغضَةَ ، والبِغضَةُ توجِبُ الاِختِلافَ ، وَالاِختِلافُ يوجِبُ الفُرقَةَ ، وَالفُرقَةُ توجِبُ الضَّعفَ ، وَالضَّعفُ يوجِبُ الذُّلَّ ، وَالذُّلُّ يوجِبُ زَوالَ الدَّولَةِ وذَهابَ النِّعمَةِ . ۱

۵.وقعة صفّين عن عبد اللّه بن كَردَم بن مَرثَد :لَمّا قَدِمَ عَلِيٌّ عليه السلام [ إلَى العِراقِ ]حَشَرَ أهلَ السَّوادِ ، فَلَمَّا اجتَمَعوا أذِنَ لَهُم ، فَلَمّا رَأى كَثرَتَهُم قالَ : إنّي لا اُطيقُ كَلامَكُم ولاأفقَهُ عَنكُم ، فَأَسنِدوا أمرَكُم إلى أرضاكُم فيأنفُسِكُم وأعَمِّهِ نَصيحَةً لَكُم .
قالوا : نَرسا ؛ ما رَضِيَ فَقَد رَضيناهُ ، وما سَخِطَ فَقَد سَخِطناهُ .
فَتَقَدَّمَ فَجَلَسَ إلَيهِ ، فَقالَ : أخبِرني عَن مُلوكِ فارِسَ كَم كانوا؟
قالَ : كانَت مُلوكُهُم في هذِهِ المَملَكَةِ الآخِرَةِ اثنَينِ وثَلاثينَ مَلِكا .
قالَ : فَكَيفَ كانَت سيرَتُهُم؟
قالَ : مازالَت سيرَتُهُم في عُظمِ ۲ أمرِهِم واحِدَةً ، حَتّى مَلَكَنا كِسرَى بن هُرمُزَ ، فَاستَأثَرَ بِالمالِ وَالأَعمالِ ، وخالَفَ أوَّلينا ، وأَخرَبَ الَّذي لِلنّاسِ وعَمَّرَ الَّذي لَهُ ، وَاستَخَفَّ بِالنّاسِ ، فَأَوغَرَ ۳ نُفوسَ فارِسَ ، حَتّى ثاروا عَلَيهِ فَقَتَلوهُ ، فَاُرمِلَت نِساؤُهُ ويُتِّمَ أولادُهُ .
فَقالَ : يا نَرسا ، إنَّ اللّهَ عز و جل خَلَقَ الخَلقَ بِالحَقِّ ، ولا يَرضى مِن أحَدٍ إلّا بِالحَقِّ ، وفي سُلطانِ اللّهِ تَذكِرَةٌ مِمّا خَوَّلَ اللّهُ ، وإنَّها لا تَقومُ مَملَكَةٌ إلّا بِتَدبيرٍ ، ولا بُدَّ مِن إمارَةٍ ، ولا يَزالُ أمرُنا مُتَماسِكا ما لَم يَشتُم آخِرُنا أَوَّلَنا ، فَإِذا خالَفَ آخِرُنا أوَّلَنا وأفسَدوا ؛ هَلَكوا وأهلَكوا . ۴

1.شرح نهج البلاغة لابن أبي الحديد : ج ۲۰ ص ۳۴۵ ح ۹۶۱ .

2.عُظم الأمر ـ بالضَّمّ والفتح ـ : معظمه وأكثره (تاج العروس : ج ۱۷ ص ۴۸۸ «عظم»).

3.يقال : في صَدْرِه عَلَيّ وَغْرٌ : أي ضِغْنٌ وعَداوةٌ وتَوَقّدٌ من الغَيظ. وقد أوغَرْتُ صَدْرَه على فلان : أي أحمَيتُهُ من الغَيظ (الصحاح : ج ۲ ص ۸۴۶ «وغر») .

4.وقعة صفّين : ص ۱۴ ، الغارات : ج ۲ ص ۷۸۰ ، بحار الأنوار : ج ۳۲ ص ۳۵۸ ح ۳۳۸.

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 1
    سایر پدیدآورندگان :
    موسوي،سيد رسول؛حسيني،سيد رضا؛مسعودي،عبدالهادي؛ديلمي،احمد؛محسني نيا،محمّد رضا؛وهّابي،محمّد رضا؛شيخي،حميد رضا
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 170468
صفحه از 584
پرینت  ارسال به