87
دانشنامه قرآن و حديث 1

(4)

مراحل تحقيق و تدوين «دانش نامه قرآن و حديث»

تدوين دانش نامه قرآن و حديث ، آيين نامه ويژه اى دارد كه بر پايه آخرين تجربيّاتِ به دست آمده در پژوهشكده علوم و معارف حديث، تنظيم شده است و البته مطرح كردن همه آن در اين جا ضرورى نيست ؛ ليكن براى اطّلاع علاقه مندان از تلاش هاى فراوانى كه براى تهيه اين مجموعه گسترده صورت مى گيرد ، به سير مراحل جمع آورى ، تحقيق و تدوين آن، از آغاز تا انجام ، اشاره كوتاهى داريم :

1. جمع آورى ابتدايى

در اين مرحله ، پژوهشگر همكار ، آيات و احاديث مربوط به يك موضوع (مَدخَل) را پس از يادداشت بردارى از منابع موجود ، از طريق نرم افزارهاى رايانه اى و جستجوى كليدْواژه هاى اصلى و مرتبط ، گِرد مى آورد ۱ و آنها را به حاصل تحقيقات دستى در مرحله پيشين ۲ مى افزايد. پرونده يا پوشه اى كه در اين مرحله تشكيل

1.فهرست منابع و مآخذِ (كتابْ نامه) جلد نخست دانش نامه، در پايان اين جلد، خواهد آمد. اين فهرست، به دليل مشترك بودن بخش عُمده منابع در تمامى مجلّدات، مى تواند نياز خوانندگان جلدهاى بعدى دانش نامه را تا حدّ زيادى بر طرف نمايد؛ امّا به يارى خدا، در اَثناى نشر و به تدريج، فهرست هايى از منابع و مآخذ غير مشترك نيز عرضه خواهد شد. به علاوه، در پايان تأليف، فهرست كاملى از تمامى منابع و مآخذ دانش نامه، به همراه نمايه، در اختيار خوانندگان، قرار خواهد گرفت.

2.منظور از «مرحله پيشين» ، كار تحقيقى مؤلّف و همكاران او در تدوين كتاب ميزان الحكمه است ف (ر.ك: ص ۲۳ : «پيش گفتار / بركات ميزان الحكمة») .


دانشنامه قرآن و حديث 1
86

اهمّيت و ضرورت بيشترى دارد . ۱ بى شك ، پژوهشگرى كه علاوه بر دانش رجال و درايه و تخصّص در نقد و ارزيابى متن حديث ، از نور بصيرت برخوردار باشد ، بهتر مى تواند به حقيقت اسلام، دست يابد؛ امّا بايد توجّه داشت كه اين ، به معناى عصمت و مصونيت او از خطا نيست ؛ بلكه هر چه تخصّص پژوهشگر ، بيشتر و بصيرت او افزون تر باشد ، از ميزان خطاى او كاسته مى گردد.

1.شهيد ثانى ، در اين باره مى گويد: «...خداوند متعال ، نور دانش را در دل ناپاك و آلوده به كدورات نفسانى و اخلاق ناپسند ، نمى افكند . امام صادق عليه السلام مى فرمايد : ~ليس العلم بكثرة التعلّم، و إنّما هو نور يقذفه اللّه تعالى فى قلب من يريد اللّه ان يهديه؛ علم ، به بسيار آموختن نيست ؛ بلكه علم [واقعى] ، نورى است كه خداى متعال ، در قلب هر كس كه بخواهد هدايتش كند ، مى افكند}» (منية المريد : ص ۱۶۷ و ۱۴۹ ، مشكاة الأنوار : ص ۵۶۳ ح ۱۹۰۱ ، بحار الأنوار : ج ۱ ص ۲۲۵ ح ۱۷ ؛ الدرّ المنثور : ج ۷ ص ۲۰) . ابن مسعود نيز چنين سخنى گفته است : «علم ، به كثرت روايت نيست ؛ بلكه علم ، در واقع ، نورى است كه در دل مى تابد . بدين ترتيب ، دانسته مى شود كه علم ، صِرف استحضار معلومات خاص نيست ، هر چند اين در عرف عام ، علم خوانده مى شود ؛ امّا علم واقعى ، همان نور و پرتو ناشى از آن علم است كه موجب بصيرت و خوف از خداوند مى گردد» (منية المريد : ص ۱۶۷) .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 1
    سایر پدیدآورندگان :
    موسوي،سيد رسول؛حسيني،سيد رضا؛مسعودي،عبدالهادي؛ديلمي،احمد؛محسني نيا،محمّد رضا؛وهّابي،محمّد رضا؛شيخي،حميد رضا
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 170445
صفحه از 584
پرینت  ارسال به