درس هفدهم : آسيب‌شناسي نقد حديث

اهداف درس:

آشنايي با برخي آسيب‌هاي نقد حديث؛
شناخت زيان‌هاي فهم ناتمام، شتابزدگي و تمايلات پژوهشگر؛
آگاهي از چند نمونه نقد نادرست؛

زمينه‌هاي آسيب‌

جريانهاى فکرى گاه با آن که سالم متولد مى شوند و آبشخور و مجراي آنها نيز زلال و بدون آلودگى است، در طول مسير خود، آلوده و ناصاف مى شوند. جريان نقد حديث نيز به دلايل گوناگون از اين آسيب‌ها به دور نمانده است. نافهمي، شتابزدگي، نداشتن تخصص و دانش کافي، در دست نداشتن معيار استوار و تکيه بيش از اندازه بر حدس وگمان، تعصّبها، تمايلها، جو‌زدگي، خودنمايي، نوطلبي و ديگر نقص‌هاى پژوهشى چه در گردآوري و بازيابى متون و چه در شيوه ها و قالب‌هاى کاوش، سبب شده است برخى روايات مکتوم ناب و گوهرهاى مکنون ناياب، ردّ و انکار گردند و غيرمقبول و حتى موضوع خوانده شوند. در ادامه با اشاره به سه عنصر آسيب رسان به جريان نقد حديث، براى هر يک نمونه هايى از ميان احاديث مطرود بيان مى کنيم. احاديثى که موضوع دانسته شده؛ اما موضوع نيستند و تنها به سبب فهم ناتمام، شتابزدگي و تمايلات پژوهشگر پذيرفته نشده اند.

پرسش و پژوهش

1. سه حديث مشکل بيابيد که بدون کاوشهاي ژرف عقلي، قابل تبيين نيستند.
2. بخشي از خطبه نخست نهج البلاغه را ترجمه و تفسير کنيد.
3. دو روايت بيابيد که با عقيده به مصونيت قرآن از تحريف، متعارض باشند.
4. مفهوم «ثقل» را در قرآن و روايات بررسي کنيد.
5. شاخصهاي فکري اخباريان را برشمريد.