«اعرفوا منازل شيعتنا عندنا على قدر روايتهم عنّا و فهمهم منّا» ، فإنّ الرواية تحتاج إلى الدراية ، و خبر تدريه خير من ألف خبر ترويه ؛ به جانم سوگند كه هيچ كس سرگردان و متحير و مفتون نگشت و از حق نبريد و به باطل و پوچى نپيوست ، جز آن كه اندوخته علم و روايتش اندك بود و از دقت و فهم تهى. اين شوربختان ، به جستجوى دانش همت نگماشتند و رنج به چنگ آوردن و نقلش را از كانهاى ناب آن به جان نخريدند ، و اگر هم نقل مى كردند ، اما با تامل و دقت در آن نمى نگريستند ، باز بسان كسى بودند كه چيزى نقل نكرده است؛ زيرا امام جعفر صادق فرمود: منزلت شيعيان ما را نزد ما ، با مقدار نقل و فهمشان از ما بسنجيد ، كه روايت محتاج درايت است و فهم يك روايت ، از نقل هزار روايت ارزشمندتر است.
افزون بر اينها ، نعمانى گاه به تفسير واژه هاى غريب و لغات كليدى متن اقدام مى كند . همچون واژه «اَتقيا» در ص 37 ، حديث 9 كه آن را به «من يستعمل التقيه» تفسير مى كند ، و «خائف مغمور» در ص 136 ، حديث 1 كه آن را به «الغائب الشخص ، المجهول الموضع» معنا كرده است. او گاه منظور از حديث را با عبارتى كوتاه ، بازگو 1 و گاه معناى لغت را از شيخ خود نقل مى كند . 2 و گاه با توضيحى كامل ، از بدفهمى حديث و تسرّع در استناد به فهم بدوى ، جلوگيرى مى كند . 3
آگاهى هاى جانبى كه كتاب به دست مى دهد
نعمانى به خاطر مطالعات گسترده خود ، در مبحث مربوط به تعداد امامان عليهم السلام ، افزون بر احاديث متعاضد فراوان ، نام اسماء ائمه را از تورات نيز مى آورد و به اين وسيله باب چهارم كتاب ۴ مى تواند به عنوان يك رساله مستقل براى اثبات ائمه اثنا عشر به كار متكلّمان بيايد ، و چون اين احاديث را از راويان اهل سنت برگرفته است ، در احتجاجات كلامى مورد استفاده قرار گيرد .
1.كتاب غيبت ، ص ۲۲۸ ، ح ۸ .
2.كتاب غيبت ، ص ۲۵۰ ، ح ۴ ، واژه «علج».
3.كتاب غيبت ، ص ۳۲۳ ، ح ۴ .
4.كتاب غيبت ، ص ۱۰۲ فصل «ما روى ان الائمة اثنا عشر من طريق العامه و ما يدل عليه من القرآن و التوراة» ، گفتنى است اين عنوان را مصحح محترم كتاب ، براى تسهيل مطالعه افزوده اند .
