كرده بود. گفتم : مى بينم با رنگ سياه خضاب كرده ايد!
فرمود: همانا خضاب كردن اجر دارد. خضاب ، استفاده از نعمتى الهى است كه بر عفت زنان مى افزايد. و همانا زنان عفت را كنار گذاردند ، چون همسرانشان آراستگى را كنار گذاردند.
گفتم: چنين به ما رسيده كه حنا بر پيرى مى افزايد. گفت: چه چيز بر پيرى مى افزايد؟ پيرى را گذر ايام زياد مى كند.
حديث تأثير حنا بر پيرى ، در كافى به امام باقر و امام صادق عليهماالسلام منسوب است . ¹ حسن بن جهم در ارتباط با اين قبيل موضوعات ، عرضه ضمنى ديگرى نيز دارد. ² 6 . إسحاق بن عمّار: قلت لأبى إبراهيم: بلغنا عن أبيك أنّ الرجل إذا تزوّج المرأة فى عدّتها لم تحلّ له أبداً؟
فقال: هذا إذا كان عالماً ، فإذا كان جاهلاً فارقها و تعتدّ ثمّ يتزوّجها نكاحاً جديداً؛ ³ اسحاق بن عمار به امام كاظم عرض مى كند: از پدرتان به ما رسيده است ، اگر مردى با زنى كه در عدّه طلاق به سر مى برد ، ازدواج كند ، هيچ گاه بر او حلال نمى شود.
امام مى فرمايد: اين حكم ، براى شخص آگاه (به حكم مسئله ، يا در عدّه بودن زن) است ، اما اگر جاهل باشد ، از او جدا مى شود و پس از تمام شدن عدّه ، از نو با او ازدواج مى كند.
گزارش ديگر كلينى نشان مى دهد كه اين عرضه ، پس از پرسش و پاسخى ميان امام و اسحاق بوده است .او بين پاسخ امام و روايت امام صادق تنافى مى بيند و از اين رو ، آن را عرضه مى كند ⁴ .
اسحاق بن عمار ، حديث هاى ديگرى نيز عرضه نموده كه شيخ طوسى آنها را گزارش كرده است ⁵ .

الشمالين» است كه مى گويد: پيامبر در نماز چهار ركعتى پس از تشهد ركعت دوم ، سلام داد ، ولى با يادآورى يكى از اصحاب برخاست و پس از نماز ، سجده سهو به جا آورد. حسن بن صدقه به حضور امام مى آيد و حديث را عرضه مى كند.
گزارش او چنين است :
قلت لأبى الحسن الأوّل: أسلّم رسول اللّه فى الركعتين الاُولتين؟ فقال: نعم ، قلت : حاله حاله ؟ قال : إنّما أراد اللّه عزّ وجلّ أن يفقّههم؛ ¹ به امام كاظم عرض كردم: آيا حضرت رسول در دو ركعت نخست سلام داد؟ حضرت فرمود: بلى . گفتم : با اين شأن و موقعيت؟! گفت: خدا مى خواست از اين طريق به مردم حكم مسئله را بياموزد.
روايت ديگرى ، تمام واقعه را گزارش كرده ، ولى سبب آن را رحمت خداوند دانسته است ، تا مسلمانان اين گونه اشتباهات را بر يكديگر عيب نگيرند ، و راه جبران معلوم شود ² .
گفتنى است در سند روايت ، منصور بن عباس واقع است كه استقامت اعتقادى و وثاقتش ، نيازمند بررسى است. ³
5 . حسن بن جهم كه از خاندان زراره و يار دو امام بزرگ ، حضرت كاظم و رضا مى باشد ، و بر هر يك ، حديث هايى را عرضه كرده است ، او مى گويد:
دخلت على أبى الحسن و قد اختضب بالسواد ، فقلت: أراك قد اختضبت بالسواد! فقال: إنّ فى الخضاب أجراً ، و الخضاب التهيئة ممّا يزيد اللّه عز و جلفى عفّة النساء ، و لقد ترك النساء العفّة بترك أزواجهنّ لهنّ التهيئة.
قلت: بلغنا أنّ الحنّاء يزيد فى الشيب ، قال : أىّ شى ء يزيد فى الشيب؟ الشيب يزيد فى كلّ يوم ؛ ⁴ حسن بن جهم مى گويد: برامام كاظم وارد شدم ، در حالى كه موهايش را سياه رنگ