الرَّجُلُ مِنْهُمْ دينارَينِ، فَقالَ رَسولُ اللهِ صلي الله عليه و آله فيهِ هذِهِ المَقالَه، فَإنَّ النّاسَ إنَّما يعْطَوْنَ مِنَ السَّنَه إلي السَّنَه، فَلِلرَّجلِ أنْ ‌يأخُذَ ما يکْفيهِ وَ يکْفي عِيالَهُ مِنَ السَّنَه إلي السَّنَه.» ¹
از امام صادق عليه السلام درباره مقدار زکاتي که شخص مي گيرد پرسيدم و به ايشان گفتم که پيامبر خدا فرمود: «هر کس که دو دينار بر جاي بگذارد، پيشاني اش را با آن داغ مي نهند.» امام فرمود: اين درباره کساني بود که ميهمان پيامبر خدا بودند و چون شب مي شد، پيامبر به او (ميهمان) مي فرمود: «برو و خود را با اين غذا سير کن.» و چون صبح مي شد، مبلغي مي داد و مي فرمود: براي خود صبحانه اي تهيه کن. و از اين نمي هراسيدند که بدون صبحانه و شام به سر برند. از اين ميان، مردي دو دينار اندوخت و پيامبر خدا درباره اش اين جمله را فرمود؛ وگرنه مردم هزينه يکساله خود را يکباره دريافت مي کنند. پس هر کس مي تواند مخارج يکساله خود و خانواده اش را بگيرد.
روشن است که امام عليه السلام در پاسخ، به سبب صدور حديث اشاره و عموميت داشتن حديث را نفي کرده است. جالب توجه آن که حديث مشابه ديگري نيز با اشاره به سبب صدور، عموميت حکم را سلب مي کند. اين حديث را ابان نقل کرده است:
ذَکرَ بَعْضُهُمْ عِنْدَ أبِي‌الْحَسَنِ عليه السلام فَقال: بَلَغَنا أنَّ رَجُلاً هَلَکََ عَلي عَهْدِ رُسولِ اللهِ صلي الله عليه و آله وَ تَرَکَ دينارَينِ فَقالَ رَسولُ اللهِ صلي الله عليه و آله: «تَرَکَ کَثيراً.» قالَ: «إنَّ ذلکَ کانَ رَجُلاً يأتي أهْلَ الصُّفَّه فَيسْألَهُمْ فَماتَ وَ تَرَکَ دينارَينِ.» ²
شخصي نزد امام کاظم عليه السلام گفت: به ما رسيده است که مردي در

اتَّضَحَ عَمُودُ الصُّبْحِ وَ سَمِعْتُها تَدْعُو لِلمُؤمِنينَ وَ الْمُؤمِناتِ وَ تُسَمّيهِمْ وَ تُکْثِرُ الدُّعاءَ لَهُمْ وَ لا تَدْعُو لِنَفْسِها بِشَيْءٍ، فَقُلْتُ لَها: يا أُمّاه، لِمَ لا تَدْعُونَ لِنَفْسِکِ کَما تَدْعُونَ لِغَيرِکِ؟ فَقالَتْ: يا بُنَيَّ، اَلْجارُ ثُمَّ الدّارُ. » ¹
حسين بن علي عليه السلام از برادرش حسن بن علي بن ابي‌طالب( نقل مي کند که: ديدم مادرم فاطمه شب جمعه در محرابش ايستاده و پيوسته رکوع و سجود مي کند، تا آنکه سپيده دميد. و شنيدم که براي مرد و زن مؤمن دعا مي کند و آنان را نام مي برد و فراوان بر ايشان دعا مي کند، اما براي خود هيچ دعايي نمي کند. به او گفتم: اي مادر، چرا براي خودت دعا نمي کني، همان‌گونه که براي ديگران دعا مي کني؟ فرمود: «پسرکم، همسايه، سپس خانه.»

نمونه چهارم:

کسي خدمت امام مي رسد و از حديث پيامبر که پس‌انداز کردن و به ارث نهادن بيش از دو دينار را روا نمي داند مي پرسد. به احتمال قوي، سؤال کننده در اوضاع و شرايط اقتصادي آن روز جامعه، ناچار از اندوختن مبلغي نه چندان زياد بوده و از حديث پيامبر مي‌ترسيده است. عبدالرحمان بن حجاج اين پرسش و پاسخ را گزارش کرده و سؤال‌کننده را نيز نام برده است، اما راويان بعدي نام او را از ياد برده‌اند. متن گزارش چنين است:
سَألْتُهُ عَنِ الزکاه ما يأخُذُ مِنْهَا الرَّجُلُ وَ قُلْتُ لَهُ: إنَّهُ بَلَغَنا أنَّ رَسولَ اللهِ صلي الله عليه و آله قالَ: «أيما رَجُلٍ تَرَکَ دينارَينِ فَهُما کَيٌّ بَينَ عَينَيهِ.» قالَ: فَقالَ: «أُولئِکَ قَوْمٌ کانُوا أضْيافاً عَلي رَسولِ اللهِ صلي الله عليه و آله، فَإذا أمْسي قالَ: يا فُلانٌ، اِذْهَبْ فَعَشِّ هذا . فَإذا أصْبَحَ قالَ: يا فُلانٌ، اِذْهَبْ فَغَدِّ هذا ، فَلَمْ‌ يکُونُوا يخافُونَ أنْ‌ يصْبِحُوا بِغَيرِ غَداءٍ وَ لا بِغَيرِ عَشاءٍ، فَجَمَعَ