123
درسنامه فهم حديث

آشکار و نهان مخاطب است.
o اسباب ورود حديث، مانند شأن نزول قرآن، ما را در فهم درست حديث و درک مقصود اصلي گوينده ياري مي‌کنند.
o توجه به اسباب ورود حديث در دوران امام باقر و امام صادق، اهميت بيشتري دارد. زيرا در اين دوره، فتاوي فقيهان و عقايد متکلمان بسياري عرضه شده بود و امامان به‌گونه‌اي مستقيم يا به وسيله شاگردان خود، به نقد و بررسي آنها پرداخته يا ناچار از همراهي با آنان در حالت تقيه بودند.
o قرينه هاي مقامي و تأثيرگذار به طور کامل نقل نشده اند و دانش پژوهان براي دست‌يابي به آنها ناگزير از مراجعه به کتب گوناگون فقهي، تاريخي، تفسيري و عقيدتي هستند.
o شيوه اصلي بازيابي اين قرينه ها در حوزه حديث و تفسير، همان شيوه بازيابي خانواده حديث است، که در درسهاي بعد خواهد آمد.

پرسش و پژوهش

1. اسباب ورود حديث را تعريف و رابطه آن را با قرينه‌هاي مقامي تبيين کنيد.
2. براي يافتن اسباب ورود احاديث اعتقادي، به کاوش در کدام رشته‌هاي علمي نيازمنديم؟
3. دست کم دو حديث بيابيد که توجه نکردن به اسباب صدورشان، مانع فهم درست آنها شده است.
4. سه کتاب شرح الحديث نام ببريد که اسباب ورود برخي احاديث را يافته و ارائه کرده‌اند.


درسنامه فهم حديث
122

زمان پيامبر خدا درگذشت و دو دينار باقي نهاد و پيامبر خدا فرمود: «مال فراواني بر جاي نهاده است.» امام عليه السلام فرمود: او مردي بودکه نزد بينوايان سکناگزيده در ايوان خانه پيامبر مي آمد و از آنان گدايي مي کرد و چون درگذشت، دو دينار بر جاي گذاشت.

نمونه پنجم:

در روايتي که از ابان احمر نقل شده آمده است:
سَألَ بَعْضُ أصْحابِنا أبَاالْحَسَنِ عليه السلام عَنِ الطّاعُونِ يقَعُ في بَلْدَه وَ أنَا فيها، أتَحَوَّلُ عَنْها؟ قالَ: «نَعَمْ.» قالَ: فَفِي الْقَرْيه وَ أنَا فيها، أتَحَوَّلُ عَنْها؟ قالَ: «نَعَمْ.» قالَ: فَفِي الدّارِ وَ أنَا فيها، أتَحَوَّلُ عَنْها؟ قالَ: «نَعَمْ.» قُلْتُ: وَ إنّا نَتَحَدَّثُ أنَّ رَسولَ اللهِ صلي الله عليه و آله قالَ: «اَلْفَرارُ مِنَ الطّاعُونِ کَالْفَرارِ مِنَ الزَّحْفِ.» قالَ: «إنَّ رَسولَ اللهِ صلي الله عليه و آله إنَّما قالَ هذا في قَوْمٍ کانُوا يکُونُونَ فِي الثُّّغُورِ في نَحْوِ الْعَدُوِّ فَيقَعُ الطّاعُونُ فَيخَلُّونَ أماکِنَهُمْ وَ يفِرُّونَ مِنْها، فَقالَ رَسولُ اللهِ صلي الله عليه و آله ذلکَ فيهِمْ.»۱
برخي از دوستان ما درباره حکم فرار از طاعون از امام کاظم عليه السلام پرسيدند که: آيا اگر در شهر يا روستا يا خانه اي طاعون بيايد، مي توان از آنجا به جاي ديگر رفت؟ فرمود: آري. گفتم: از رسول خدا حديث داريم که فرمود: «فرار از طاعون مانند فرار از [ميدان] جنگ است.» امام عليه السلام پاسخ داد: پيامبر خدا اين را درباره گروهي فرمود که در مرزها، در برابر دشمن بودند و طاعون در ميانشان افتاد و مواضع و سنگرهايشان را خالي گذاشتند و فرار کردند. پس ايشان اين را در باره آنان فرمود.

چکيده

o سبب ورود يعني زمينه پيدايش حديث که سخن معصوم به آن ناظر است و اعمّ از شرايط سياسي، اجتماعي و فرهنگي و شامل حالتهاي راوي و پرسشهاي

1.. معاني الأخبار، ص ۲۵۴.

  • نام منبع :
    درسنامه فهم حديث
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 377950
صفحه از 240
پرینت  ارسال به