151
درسنامه فهم حديث

مي دهيم. نتيجه کار خود مشخص و معلوم است.
ابوهريره نقل مي‌کند که پيامبر اکرم فرمود:
إيّاکُمْ وَ سُوءَ ذاتِ البَيْنِ؛ فَإِنَّهَا الْحالِقَه. 1
از اختلاف ميان خود بپرهيزيد، که زداينده است.

در روايتي ديگر به نقل از ابودرداء آمده است:
قالَ رَسولُ اللهِ صلي الله عليه و آله: ألا اُخْبِرُکُمْ بِأَفْضَلَ مِنْ دَرَجَه الصِّيامِ وَ الصلاه وَ الصَّدَقَه؟ قالوا: بَلي ?? يا رَسولَ اللهِ. قالَ: إصْلاحُ ذاتِ الْبَيْنِ، وَ فَسادُ ذاتِ البَيْنِ الْحالِقَه. 2
هان! شما را از آنچه از روزه، نماز و صدقه برتر است خبر دهم؟ گفتند: آري اي رسول خدا. فرمود: آشتي ميان خود، و اختلاف ميان مردم، زداينده است.

حال در حديثي ديگر از پيامبر خدا مي‌خوانيم:
دَبَّ إلَيْکُمْ داءُ الاُمَمِ: الحَسَدُ وَ الْبَغْضاءُ هِي الْحالِقَه، لا أقُولُ تَحْلِقُ الشَّعْرَ، و لکِنْ تَحْلِقُ الدّينَ . 3
بيماري امتها به سوي شما خزيده است: حسادت و دشمني اي که زداينده است. نمي گويم مو را مي زدايد، ليکن دين را مي زدايد.

همين معنا از طريق متصل امامان به پيامبر نيز نقل شده است:

1.. سنن الترمذي، ج ۴، ص ۶۶۳، ح ۲۵۰۸)؛ کنز العمال، ج ۳، ص ۵۸، ح ۵۴۸۱.

2.. سنن أبي‌داود، ج ۲، ص ۴۶۰، ح ۴۹۱۹؛ سنن الترمذي، ج ۴، ص ۷۳، ح ۲۶۲۷؛ مسند ابن‌حنبل، ح ۶، ص ۴۴۵ (همه از ابودرداء)؛ کنز العمال، ج ۳، ص ۵۸، ح ۵۴۸۰.

3.. سنن الترمذي، ج ۴، ص ۷۴، ح ۲۶۲۸؛ مسند ابن‌حنبل، ج ۱، ص ۱۶۷؛ مسند أبي‌يعلي، ج ۲، ص ۳۲، ح ۶۶۹؛ السنن الکبري، ج ۱۰، ص ۲۳۲؛ کنز العمال، ج ۳، ص ۴۶۲، ح ۷۴۴۳؛ منيه المريد، ص ۳۲۴؛ تنبيه الخواطر، ج ۱، ص ۱۲۷.


درسنامه فهم حديث
150

همساني گزاره و خبر، دو حديث ذيل، نمونه خوبي است:
ما مِنْ عَبْدٍ فَتَحَ عَلي نَفْسِهِ باباً مِنَ الْمَسْئَلَه إلّا فَتَحَ اللهُ عَلَيْهِ سَبْعينَ باباً مِنَ الْفَقْرِ.۱مَنْ فَتَحَ عَلي نَفْسِهِ بابَ مَسْئَلَه فَتَحَ اللهُ عَلَيْهِ سَبْعينَ باباً مِنَ الْفَقْرِ.۲

دو نمونه

براي روشن شدن تأثير بازيابي خانواده حديث در فهم آن، دو نمونه مي آوريم:

يک

. احاديث حلق
امام علي عليه السلام فرموده است: «لا تَباغَضُوا، فَإنَّهَا الْحالِقَه».۳
اين حديث که در واقع از آموزه هاي پيامبر به علي عليه السلام است و در ميان احاديث نبوي نيز به چشم مي خورد ۴ ، به گونه هاي متفاوتي ترجمه و تفسير شده است. اما تنها کساني آن را درست ترجمه کرده اند که احاديث هم‌خانواده آن را ديده اند و با کمک آن احاديث به استعاره و معناي زيباي اين کلام پي برده اند.
پيامبر اکرم خود هنگام بيان اين حديث، معناي آن را گفته است، اما تقطيع و جدا افتادن احاديث هم خانواده از يکديگر، برخي مترجمان زبردست نهج البلاغه را با همه استادي و توانايي در ترجمه متون مشکل و غريب، از معناي اصلي دور کرده و موجب شده است «حالقه» را به قطع‌کننده پيوند خويشاوندي ۵ يا از بين برنده نيکي‌ها ۶ ترجمه کنند.
ما تنها احاديث مشابه و کامل را در ميان مي گذاريم و ترجمه آن را ارائه

1.. جامع الأخبار، ص ۳۷۹، ح ۱۰۶۱.

2.. بحار الأنوار، ج ۹۳، ص ۱۵۴، ح ۲۲.

3.. نهج البلاغه، خطبه ۸۶؛ تحف العقول، ص ۱۵۲.

4.. سنن الترمذي، ج ۴، ص ۷۳، ح ۲۶۲۶.

5.. ترجمه مرحوم استاد سيد جعفر شهيدي.

6.. ترجمه مرحوم استاد سيد علي اصغر فقيهي.

  • نام منبع :
    درسنامه فهم حديث
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 396961
صفحه از 240
پرینت  ارسال به