همساني گزاره و خبر، دو حديث ذيل، نمونه خوبي است:
ما مِنْ عَبْدٍ فَتَحَ عَلي نَفْسِهِ باباً مِنَ الْمَسْئَلَه إلّا فَتَحَ اللهُ عَلَيْهِ سَبْعينَ باباً مِنَ الْفَقْرِ.۱مَنْ فَتَحَ عَلي نَفْسِهِ بابَ مَسْئَلَه فَتَحَ اللهُ عَلَيْهِ سَبْعينَ باباً مِنَ الْفَقْرِ.۲
دو نمونه
براي روشن شدن تأثير بازيابي خانواده حديث در فهم آن، دو نمونه مي آوريم:
يک
. احاديث حلق
امام علي عليه السلام فرموده است: «لا تَباغَضُوا، فَإنَّهَا الْحالِقَه».۳
اين حديث که در واقع از آموزه هاي پيامبر به علي عليه السلام است و در ميان احاديث نبوي نيز به چشم مي خورد ۴ ، به گونه هاي متفاوتي ترجمه و تفسير شده است. اما تنها کساني آن را درست ترجمه کرده اند که احاديث همخانواده آن را ديده اند و با کمک آن احاديث به استعاره و معناي زيباي اين کلام پي برده اند.
پيامبر اکرم خود هنگام بيان اين حديث، معناي آن را گفته است، اما تقطيع و جدا افتادن احاديث هم خانواده از يکديگر، برخي مترجمان زبردست نهج البلاغه را با همه استادي و توانايي در ترجمه متون مشکل و غريب، از معناي اصلي دور کرده و موجب شده است «حالقه» را به قطعکننده پيوند خويشاوندي ۵ يا از بين برنده نيکيها ۶ ترجمه کنند.
ما تنها احاديث مشابه و کامل را در ميان مي گذاريم و ترجمه آن را ارائه
1.. جامع الأخبار، ص ۳۷۹، ح ۱۰۶۱.
2.. بحار الأنوار، ج ۹۳، ص ۱۵۴، ح ۲۲.
3.. نهج البلاغه، خطبه ۸۶؛ تحف العقول، ص ۱۵۲.
4.. سنن الترمذي، ج ۴، ص ۷۳، ح ۲۶۲۶.
5.. ترجمه مرحوم استاد سيد جعفر شهيدي.
6.. ترجمه مرحوم استاد سيد علي اصغر فقيهي.