169
درسنامه فهم حديث

مربوط مي شود و برخي عوامل ديگر مانند تقيّه، نسخ و تدريجي بودن بيان احکام، بيشتر با گويندگان حديث ارتباط دارد.
o حلّ اختلاف اخبار به همه دانشهاي حديثي و به‌‌ويژه ساير مباحث فقه الحديث نياز دارد و توجّه به اخبار معارض هم در فهم احاديث مؤثر است.
o تأثير در مفهوم متن، به شکل چرخش از معناي وجوبي به استحبابي، اختصاص جواز فعل به ضرورت و نيز حمل الفاظ ظاهر در حرمت بر کراهت پديدار مي شود. دو گونه ديگر تأثير، تقيّه و نسخ هستند.
o در تقيّه، معصوم مراد جدّي خود را پنهان مي‌دارد و در نتيجه آنچه از ظاهر متن فهميده مي شود، قابل استناد نيست.
o نسخ نزد شيعه، به معناي تخصيص زماني حکم است. ناسخ، جاودانگي معناي حکم را از ميان مي برد و آن را به زمان خاصّي محدود مي کند.
o نسخ و تقيّه، پس از عدم امکان جمع عرفي به کار گرفته مي شوند و مانند تخصيص و تقييد و نيز حمل بر استحباب و ضرورت، راه‌حلهاي معمولي نيستند و به‌ويژه نسخ، بسيار اندک اتفاق مي‌افتد و اثبات آن نيازمند دليل معتبر است.

پرسش و پژوهش

1. دو عامل از عوامل پيدايش اخبار متعارض را برشمرده و براي هر کدام نمونه بياوريد.
2. نسخ و تقيه را توضيح دهيد و براي هر يک، مثال بزنيد.
3. يک حديث بيابيد که به خاطر حديث معارضش، مفهومش تغيير کرده است.
4. براي دو گونه از انواع حل و جمع روايات متعارض، نمونه هاي جديدي ارائه دهيد.


درسنامه فهم حديث
168

بودن گوشت قرباني]، اشکالي در بيرون بردن آن نيست.
احاديث ناظر به اين موضوع، در جوامع روايي و کتب فقهي موجود است. 1
نمونه هاي ديگري، مانند: منع زيارت قبور، 2 روزه روز عاشورا و خوردن گوشت الاغ وحشي نيز قابل ذکر هستند. محمّد باقر حسيني استرآبادي ،مشهور به ميرداماد (1040 ه)، نمونه‌هايي را برشمرده است. 3
گفتني است مباحثي مانند: جري و تطبيق، ظهر و بطن در روايات ناظر به قرآن، اختلاف سطح درک راويان 4 يا نياز مخاطبان 5 و ...، نکاتي است که توجّه به آنها در فهم مقصود گوينده مؤثر است و در کتاب آسيب شناخت حديث به آنها پرداخته‌ايم.

چکيده

o شناخت و بازيابي احاديث معارض و حلّ اختلاف روايات با يکديگر، خود از شاخه هاي مهم دانش فقه الحديث است؛ به ويژه اگر اين تعارض و اختلاف به سادگي قابل حل نباشد.
o اهميت مبحث تعارض و حلّ اختلاف احاديث از آنجاست که ما نمي توانيم معصومان را داراي انديشه ها و سخنان معارض بدانيم و احکام متناقض را به آنان نسبت دهيم.
o عوامل پيدايش تعارض اخبار متعدّداند و برخي مانند: بدفهمي، نيافتن قرينه ها، تصحيف، نقل معنا، جعل حديث و اختلاف سطح راويان و مخاطبان به ما

1.. براي نمونه ر. ک: المحاسن، ج ۲، ص ۳۲۰؛ الکافي، ج ۴، ص ۵۰۱؛ السرائر، ج ۳، ص ۱۳۰؛ تذکره الفقهاء، ج ۸، ص ۳۲۳.

2.. «نَهَيْتُکُمْ عَنْ زيارَه الْقُبُورِ فَزُورُوها» (صحيح مسلم، ج ۳، ص ۶۵).

3.. الرواشح السماويه، ص ۲۴۹ ـ ۲۴۷.

4.. مانند تفسير تفث در آيه وَلْيَقْضُوا تَفَثَهُمْ که معناي گفته شده به ذريح محاربي با معناي ارائه شده به ديگر راويان، متفاوت است (ر. ک: الکافي، ج ۴، باب الحجّ).

5.. مانند احاديث «جوع» و «دنيا» و «آخرت».

  • نام منبع :
    درسنامه فهم حديث
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 380330
صفحه از 240
پرینت  ارسال به