سخن مرا بر غير مقصود آن، تأويل مي‌کند. از آن روکه مقصودشان از حديث و محبت ما، آنچه نزد خداست نيست، بلکه مقصودشان، دنيا است و هر کدام مي‌خواهند رئيس باشند.

نمونه‌

راز پيدايش برخي نحله هاي گوناگون و فرقه هاي مختلف، به اين گونه تفسيرهاي نادرست از قرآن و حديث بازمي گردد. براى مثال، غاليان، که گزندهاي فراواني را به امامان رساندند و بر پيکر شيعه ضربه وارد ساختند، با جعل حديث و تفسير به رأي، بسياري از ساده لوحان و پيروان کم‌خرد خود را قانع ساختند و با ارائه فهمي نادرست از احاديثي مانند «إذا عَرَفْتَ فَاعْمَلْ ما شِئْتَ»، خيل مشتاقان خوش‌خيال و آسوده‌خاطر و خوشگذران را به دنبال خود کشيدند. آنان حديث «إذا عَرَفْتَ فَاعْمَلْ ما شِئْتَ» را چنين تفسير مي کردند که: چون به معرفت خدا رسيدي و به حقانيت اهل‌ بيت پي بردي، ديگر همه کاري براي تو مجاز است و مي تواني حتي به ارتکاب گناه روي آوري، و اين معنا را با احاديث ديگر و تفسيرهاي نادرست خود از آنها تأييد و تأکيد مي کردند؛ اما امامان ما با اين معنا به شدت مخالفت کرده و مقصود از واژه عمل را در حديث، کار نيک و خير دانسته اند و حديث را در راستاي القاي اين معنا تفسير کرده اند که معرفت و شناخت و ايمان، شرط قبول عمل است؛ يعني تنها پس از حصول معرفت و ايمان است که بايد به سراغ عمل رفت و پيش از شناخت، عمل سودي نمي بخشد. اينک متن چند حديث ناظر بر اين معنا را مي آوريم.
در روايتي به نقل از محمد بن مارد آمده است:
قُلْتُ لأبي عبدِاللهِ عليه السلام: حَديثٌ رُوِي لَنا أنَّکَ قُلْتَ: «إذا عَرَفْتَ فَاعْمَلْ ما شِئْتَ». فَقالَ: «قَدْ قُلْتُ ذلِکَ.» قالَ: قُلْتُ: وَ إِنْ زَنَوْا أَوْ سَرَقُوا أَوْ شَرِبُوا الْخَمْرَ؟ فَقالَ لِي: إِنّا للهِ وَ إِنّا إِلَيهِ راجِعُونَ وَ اللهِ ما أَنْصَفُونا أنْ نَکُونَ أخَذْنا بِالْعَمَلِ وَ وُضِعَ عَنْهُمْ؟! إنَّما قُلْتُ: إِذا عَرَفْتَ فَاعْمَلْ ما

پيروي از اهوا و آرا

گاه‌ پژوهشگر به دنبال حقيقت نيست. او در پي عرضه سخن در نقاب حديث است. او رأيي را پيش‌تر برگزيده و آن را براي خويش حجت ساخته و اکنون، به دنبال مستمسکي براي موجّه جلوه دادن آن و مستند کردن و منسوب داشتن آن به دين است. اينان، انديشه و رأي ناصواب خود را با حديث، مبرهن جلوه مي دهند و مقصود حقيقي خويش را در قالب حديث بيان مي کنند. جلوه گري در بازار دانش و تحکيم ظاهري نظريه هاي ثابت نشده علمي به وسيله احاديث غير ناظر به آنها، يکي ديگر از موانع فهم درست و عميق حديث است. اين افراد هنگام دستيابي به حديثي که تنها محتمل است مؤيد رأي آنان باشد، دقت را به کناري مي نهند و آن را دستاويز اثبات نظر خود مي سازند و اين همانند تفسير به رأي قرآن مي‌باشد که به شدت از آن نهي شده است. معيار و ملاک اين نهي، در حديث نيز جاري است؛ چه، حديث، بيان قرآن و تفسير وحي است و همانند آن از مبدأ قدسي سرچشمه گرفته است. به تعبير امام علي عليه السلام:
اينان فهم و رأي خود را تابع حديث نکرده‌اند، بلکه حديث را تابع رأي و هواي خود ساخته‌اند. ¹
و از اين ‌رو امام صادق عليه السلام از آنان شکوه کرده و مي فرمايد:
إنِّي لَأحدِّثُ أحَدَهُم بالحديثِ، فَلا يَخرُجُ مِن عِندي حتَّي يتأوَّلَهُ عَلى غيرِ تأويلِه، وَذلك أنّهُ لا يَطلُبُونَ بحَديثِنا وَ بِحُبِّنا ما عِندَ الله و انَّما يَطلُبُونَ بِهِ الدُّنيا، و كُلٌّ يُحِبُّ أن يُدعي رَأساً. ²
من براي يکي از آنها حديث مي‌گويم؛ اما هنور از پيش من نرفته،