6. الفائق فى غريب الحديث، ابو القاسم جار الله محمود بن محمد زمخشرى (م 548)
اين كتاب بسيار غنى و پر محتوا كه ابن اثير، آن را بامسمّا مى خواند، مانند ديگر كتاب هاى زمخشرى، پرفايده است، امّا متأسفانه ترتيب آن ، الفبايى كامل نيست و از اين رو يافتن برخى واژه هاى غريب در آن دشوار است.
7. المجموع المغيث فى غريبى القرآن و الحديث، ابو موسى محمد بن ابى بكر مدينى (م 581)
ابو موسى مدينى از عالمان بزرگ قرن ششم بود و توانست واژه هاى غريب ديگرى در احاديث بيابد كه حتى ابو عبيد احمد بن محمد هروى هم در كتاب خود نياورده بود و به گفته ابن اثير حجم گرد آورده او و نيز ارزش علمى آنها با آنچه ابو عبيد هروى عرضه داشته است، برابرى مى كند.
8. النهايه فى غريب الحديث والاثر، ابو السعادات مبارك بن محمد جزرى، ابن اثير (م 606)
ابن اثير با كنار هم نهادن آنچه ابو عبيد هروى در «غريبين» و ابو موسى مدينى در «المجموع المغيث» گرد آورده بودند و نيز واژه هايى كه خود به آنها دست يافته بود، كتاب بزرگ خويش را پديد آورد.
او كتاب را به همان ترتيب مشهور الفبايى سامان داد و پس از ذكر واژه غريب، عبارت مشتمل بر آن واژه و نيازمند شرح را آورد. او براى اختصار، واژه هاى غريب قرآنى را از الغريبين حذف كرد و بسيارى از شواهد شعرى را نيز نياورد. کوششها و ابتكارات او موجب شد كه كتابش تا کنون، اصلى ترين منبع غريب الحديث باشد و كتاب هاي ديگر، مانند كتاب مفصل ابن حاجب (م 646) و حتى كتاب ديگر خودش، «منال الطالب فى شرح طوّال الغرائب» را تحت الشعاع قرار دهد. صفى الدين ارموى و جلال الدين سيوطى بر كتاب نهايه، «ذيل» و تكمله نگاشتند و صلاح الدين حنفى و نيز سيوطى، آن را تلخيص كردند. عماد الدين ابو الفداء حنبلى هم آن را به شعر درآورد و «الكفايه فى نظم النهايه» ناميد.
