31
درسنامه فهم حديث

إذا سَمِعْتُمُ الْحديثَ عَنّي، تَعرِفُهُ قلوبُکم و تَلِينُ لَهُ أَشعارُکم و أبشارُکم و تَرَوْنَ أنَّهُ مِنکم قَريبٌ، فَأنا أَوْلاکم بهِ، و إذا سَمِعتُم الْحديثَ عَنّي، تُنکِرُهُ قلوبُکم و تَنْفُرُ أَشعارُکم و أَبشارُکم و تَرَونَ أَنَّهُ منکم بعيدٌ، فَأَنا أبعدُکم مِنهُ.۱
هنگامي که حديثي منسوب به من را شنيديد و دلهايتان آن را شناخت و در برابر آن نرم شديد و احساس نزديکي و قرابت با آن نموديد، من به [گفتن] آن سزاوارترم، و هنگامي که حديثي از من شنيديد که دلهايتان آن را انکار کرد و از آن بدتان آمد و احساس دوري از آن نموديد، من از آن دورترم.

گفتني است اين معنا در احاديث شيعه نيز موجود است، هر چند در اين احاديث، سفارش شده اگر کسي معناي حديث را نتوانست بپذيرد، به جاي ردّ و انکار آن، معناي حديث را به گوينده آن بازگرداند و در قبول و ردّ توقّف کند. ۲

چکيده

o فقه الحديث ترکيبي از معناي لغوي فقه و معناي اصطلاحي حديث است؛ يعني فهم عميق گفتار و رفتار معصوم.
o ما در فقه الحديث، به بررسي متن روايت مي پردازيم و با بهره گيري از شيوه هاي منطقي فهم و نقد حديث و نيز قواعد گوناگون، در پي درک مقصود اصلي صاحب سخن هستيم.
o اهميت و ضرورت اين دانش به اندازه خود حديث است و غفلت از آن، کژيها و انحرافهايي را پديد آورده است.
o برخي فوايد فقه الحديث عبارت‌اند از: تعالي انسان و فهم قوت و ضعف حديث.

1.. مسند ابن‌حنبل، ج ۳، ص ۴۹۷.

2.. الکافي : ج ۱ ، ص ۴۰۱، ح ۱، بصائر الدرجات، ص۴۱، ح۱.


درسنامه فهم حديث
30

اين شيوه در احاديث اعتقادي نيز کاربرد دارد و ملاصدرا در شرح اصول الکافي خود، بدان تصريح کرده است. او در شرح حديث هبوط جبرئيل بر حضرت آدم عليه السلام مي گويد:
اين حديث، اگر چه به خاطر وجود سهل بن زياد و مفضّل بن صالح و غير آن دو در سندش ضعيف است، اما اين مسئله زياني به درستي مضمون آن وارد نمي آورد، زيرا به وسيله برهان عقلي تأييد و تقويت مي شود. ۱
ملاصدرا در دنباله سخن، بسياري از روايات رسيده در اصول معارف و مباحث توحيد و ديگر مسائل اعتقادي را همين‌گونه مي‌داند.
در همين مسئله، شارح ديگر الکافي، ملاصالح مازندراني، مي گويد:
ضَعفُ سندِ هذهِ الرِّوايه لايُنافي الْجَزْمَ بِصِحَّه مضمونِها، لأَنّه مُؤَيَّدٌ بالعقلِ و النَّقلِ. ۲
ضعف سندي اين روايت منافاتي با يقين به درستي محتواي آن ندارد، زيرا به وسيله عقل و نقل تأييد مي‌شود.
و علامه ابوالحسن شعراني ۳ در تعليقه بر اين سخن مي گويد:
إنّ الضعفَ بحَسَبِ الأسنادِ لاينافي صِحَّه المَضامينِ. ۴
ضعف به جهت سند، منافي درستي مضمون نيست.
اين سيره عملي عالمان را مي‌توان به حديث ذيل مستند ساخت:
عن أبي‌حُمَيد و عن أبي‌أسيد، أنَّ النبي صلي الله عليه و آله قال:

1.. شرح أصول الکافي، ج ۱، ص ۲۲۰ و ر. ک: تفسير صدر المتألهين، ج ۷، ص ۱۳۲.

2.. شرح أصول الکافي،ج ۲، ص ۱۲۳.

3.. او از مدرسان مبرز کلام و فلسفه و خبره در تفسير و حديث بود. او تأليفات فراواني دارد که از جمله آنها تعليقه بر شرح ملا صالح مازندراني است. شعراني در سال ۱۳۹۳ قمري درگذشت.

4.. شرح أصول الکافي، ج ۲، ص ۱۲۳.

  • نام منبع :
    درسنامه فهم حديث
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 396964
صفحه از 240
پرینت  ارسال به