درس دوم : پيشينه فقه‌ الحديث (1)

اهداف درس

هدف از ارائه مطالب اين درس آن است که فراگيرنده؛
با سابقه پژوهشها در زمينه فقه ‌الحديث آشنا گردد؛
بنيان‌گذاران، پديدآورندگان و عالمان برجسته دانش فقه ‌الحديث را بشناسد.
براي بررسي کارنامه دانشمندان مسلمان در زمينه فقه ‌‌الحديث، لازم است کوششهاي آنان را در زمينه شرح و تفسير، نقد و ردّ، و حلّ اختلاف‌ و تعارض احاديث، که مهم‌ترين جايگاههاي کاربرد فقه ‌‌الحديث هستند، بررسي کنيم. کوشش‌هايي که اگرچه کمتر در کتابي مستقل گرد آمده، امّا در کنار جريان نقل حديث و همزاد با آن وجود داشته و با اوج و رکود آن همراه بوده است؛ زيرا از همان آغاز، احاديثي با معاني ژرف صادر شده که نيازمند تبيين و شرح بوده است، يا تساهل در نقل آنها غبار ابهام را بر سيمايشان نشانده و حديث‌شناسان را به تفسير و برداشتن پرده هاي مانع از فهم آنها وادار کرده است. همچنين زدودن افزوده هاي عمدي و سهوي راويان، جمع ميان اخبار متخالف و متعارض و ياري رساندن به فهم صحيح، که مانع از توهّم تعارض گردد، وجهه ديگري از اين دانش شده است.

o در ميان فوائد فقه ‌الحديث، بهره گيري از آن براي تأييد و ردّ مضمون و محتواي اخبار، جايگاهي بسزا دارد و شيوه بسياري از عالمان پيشين نيز چنين بوده است.

پرسش و پژوهش

1. چرا فقه الحديث، سودمندترين دانش حديثي است؟
2. حديث «ضعيف» و «صحيح» نزد محدثان نخستين به چه معنا بوده است؟
3. دو حديث اخلاقي و اعتقادي بيابيد که با وجود ضعف سند، عالمان محتواي آن‌ها را پذيرفته‌اند.
4. سه حديث را به فارسي روان ترجمه کنيد.
5. با مطالعه مجموعه‌هاي حديثي معاصر مانند الحياه، علم و حکمت در قرآن و حديث و توسعه اقتصادي در قرآن و حديث، کاربرد فقه الحديث را در نظام سازي کلان و طراحي الگوهاي ديني بررسي کنيد.