معناشناسی قلب در قرآن

«نظریة الانسان» در محورهای «بُعدِ بدنی، بُعدِ فرابدنی، بُعدِ اجتماعی» قابل پیگیری است و نویسنده به بعد فرابدنی پرداخته است.

دانش معرفت شناسی عمری به درازای تاريخ تفکر بشر دارد. از همان گاه که آدمی باب پرسش از هستی و حقيقت اشيا را گشود، هم زمان سؤال از هويت انسان و چيستی معرفت هم سر برآورد.

اين حقيقت تاريخی نه تنها از اهميت مسئله شناخت در کنار مهم ترين موضوعات بنيادین خبر می دهد، بلکه از نقش زيربنایی آن در دستگاه دانش انسان نشان دارد.

«نظریة الانسان» یکی از بنیادی ترین مباحث در علوم انسانی است. در قرآن و سنت، انسان شناسی پس از خداشناسی، کانونی ترین مفهوم به شمار می رود.

انسان شناسی دانشی مستقل است که تأثیری مستقیم بر سایر دانش های انسانی دارد و از مبادی و مبانی مهم علوم انسانی محسوب می شود؛ به گونه ای که دانش معرفت شناسی بر آن استوار است.

«نظریة الانسان» در محورهای «بُعدِ بدنی، بُعدِ فرابدنی، بُعدِ اجتماعی» قابل پیگیری است.

از میان مفاهیم و واژگان قرآنی، «قلب» قلبِ مباحث انسان شناسی است که در هر سه محور نقش اساسی دارد.

در نگاه نویسنده، پرداختن به قلبِ فرابدنی به معنای نفی دو بُعد دیگر نیست، بلکه این سه بعد در کنار یکدیگر می توانند به صورت مکمل عمل کنند.

این اثر، به عنوان اولین گام، بخشی از «نظریة الانسان» را شکل می دهد و امید می رود به مرور زمان توسعه یافته، تکمیل و تدقیق شود تا در نهایت به یک نظریه کامل تبدیل شود.

اما اینکه چرا از میان سه بعد بدنی، فرابدنی و اجتماعی، فرابدن در قرآن انتخاب شد دو دلیل وجود دارد. از یک سو و از لحاظ محتوایی، «قلب» کانون توجه مباحث انسان شناسی بوده است و فرابدن انسان علاوه بر جایگاه خاص خود می تواند واسطه بین قلب بدنی و قلب اجتماعی باشد. از سوی دیگر، جهان بینی قرآنی، به عنوان جهان بینی متن مؤسس اسلام در تدوین و تنظیم نظریه اسلام، باید اساس نظریه پردازی قرار گیرد.

بدین منظور ابتدا هستی شناسی قلب و سپس کارکردهای معرفتی و ایمانی و در مرحله سوم موانع آن مورد بررسی قرار گرفته است.

این کتاب در چهار فصل زیر سامان یافته است:

فصل اول: قلب و فرابدن،

فصل دوم: قلب و معرفت،

فصل سوم: قلب و ایمان،

فصل چهارم: قلب و موانع.

پایان بخش کتاب، چندین فهرست است: کتاب نامه (با تفکیک کتاب های عربی، کتاب های فارسی، مقالات، منابع انگلیسی)، احادیث، اصطلاحات، اعلام، آیات، کتاب ها.