محمّد بن یحیی عطّار(م بعد از 300 ق)

دانشمند برجسته خاندان اشعری؛ از تاریخ دقیق ولادت و جزئیات زندگی وی، اطّلاعی در دست نیست. از آنجا که شغل وی عطّاری بوده، بدین جهت، به عطّار، ملقّب شده است. برخی درگذشت او را پس از سال ۳۰۰ ق دانسته اند.[۱]

مکانت حدیثی

شیخ طوسی، او را در شمارِ راویانی که باواسطه از ائمّه(ع) نقل روایت کرده اند، یاد می کند.[۲] علمای رجال، او را استاد علمای شیعه در قم، استاد کلینی، کثیر الحدیث، ثقه و مورد اعتماد و دارای جایگاه رفیع، توصیف کرده اند.[۳]

وی از ۶۵ استاد حدیثی که بیشتر آنان از مشاهیر و بزرگان امامی به شمار می آیند، درس آموخت که ازجمله آنان ابراهیم بن هاشم، احمد بن محمّد بن خالد، احمد بن محمّد بن عیسی، سلمة بن خطّاب، سهل بن زیاد، عبد اللّٰه بن جعفر حِمیری و محمّد بن حسین بن ابی الخطّاب است. همچنین بیش از ده محدّث و راوی، چون پسرش احمد بن محمّد بن یحیی، محمّد بن یعقوب کلینی، علی بن حسین بن بابویه و محمّد بن حسن بن ولید، از وی اخذ حدیث و نقل روایت کرده اند.[۴]

احادیث و آثار

از وی بیش از ۶ هزار روایت با عنوان های «محمّد بن یحیی» و «محمّد بن یحیی عطّار»، در موضوعات مختلف و در بیشتر باب های اعتقادی، فقهی و اخلاقی و تاریخی در اسانید روایات کتب اربعه، گزارش شده است.[۵] این تعداد، غیر از آن مواردی است که کلینی با تعبیر «عدّة من أصحابنا» از وی نقل کرده است. محمّد بن یحیی تألیفاتی داشته که دو اثر آن بانام های مقتل الحسین(ع) و کتاب النوادر ـ که پسرش احمد راوی آن است ـ ثبت شده اند.[۶]

[۱] . معجم رجال الحدیث: ج۱۲ ص۴۸ ش۸۱۸۱.

[۲] . رجال الطوسی: ص۴۳۹ ش۶۲۷۴.

[۳] . رجال النجاشی: ج۲ ص۲۵۱ ش۹۴۷، رجال الطوسی: ص۴۳۹ ش۶۲۷۴.

[۴] . معجم رجال الحدیث: ج۱۸ ص۴۰ ش۱۲۰۰۴ و ص۳۱ ش۱۱۹۸۲ و ص۷ ش۱۱۹۷۷.

[۵] . همان: ج۱۸ ص۷ ش۱۱۹۷۷ و ص۴۰ ش۱۲۰۰۴.

[۶] . رجال النجاشی: ج۲ ص۲۵۱ ش۹۴۷.